افشین آرام؛ آهنگساز : منبع معتبر آموزش اصولی صدابرداری و میکس نیست
- شناسه خبر: 12512
- تاریخ و زمان ارسال: 27 آذر 1403 ساعت 15:07
- منتشرکننده: بشارت آنلاین

افشین آرام میگوید: از زمانی که ساز ساخته میشود و بحث فراگیری تکنیکها توسط نوازنده مطرح میشود، موضوع صدا اهمیت پیدا میکند. نوازنده باید صدا را بشناسد و بداند صداهای بدی نیز وجود دارد. او باید بداند چنین صدای بدی وجود دارد و آن را اصلاح کند؛ نه آنکه آن را به صورت ذاتی با همان آلودگیها بپذیرد.
در مقوله گسترده و متنوع موسیقی، ما به عنوان مخاطب معمولا نام خواننده و نهایتا آهنگساز را در انتخابها و اولویتهایمان مورد توجه قرار میدهیم. اما در واقع این دو عنصر تنها بخشی از یک مجموعه بزرگ هستند. چگونه میتوان یک پارتیتور را بدون داشتن نوازندگان زبده، درست از کار درآورد. اما این تمام ماجرا نیست. اگر یک قطعه موسیقی را مانند یک هرم بدانیم. تا رسیدن به راس آن عوامل مختلف و مهمی را میتوان سراغ داشت و درباره اهمیتشان صحبت کرد. اما به جز «ترانه» و «شعر» و «آهنگ» و «خواننده» چه موارد دیگری هستند که به تولید و انتشار یک اثر درخور میانجامند؟
باید گفت صدابرداری یکی از مهمترین مقولات در تولید یک اثر استودیویی یا اجرای یک کنسرت است. اما در این میان «میکس و مستر» و «تنظیم» را نباید نادیده گرفت. بدون شک «میکس و مستر» و «تنظیم» بخشهای مهمی هستند که در صورت یک صدابرداری درست و علمی، کیفیت یک اثر یا مجموعه را ارتقاء خواهند داد. این مقولات با ظهور سازها و سازبندیهای جدید و با وجود ابزار و امکانات دیجیتال، اهمیت بیشتری یافتهاند. در نهایت اینکه اثری در مارکت امروزی موسیقی ماندگار خواهد شد که از این قافله جا نماند و همه مولفات مهم را تکبهتک مدنظر قرار دهد.
سوالی که پیش میآید این است که آیا در زمینه آموزش کلاسیک و مدرن صدابرداری و میکس و تنظیم کتابی تخصصی منتشر شده است؟ باید گفت خیر. افشین آرام (صدابردار و موزیسین) تلاش کرده با انتشار یک کتاب تخصصی این خلاء را تاحدودی پر کند. او در گفتوگو با ایلنا درباره این اتفاق توضیحاتی داد.
افشین آرام، آهنگساز و تنظیمکننده موسیقی است که درباره فعالیتهایش به ایلنا گفت: من کارم آهنگسازی و تنظیم است، اما در استودیو صدابرداری آموزش میدهم. آنچه آموزش میدهم یا در کتابم به آنها پرداختهام حاصل تجاربی است که طی این سالها در استودیو و طی همکاری با خوانندگان و گروه نوازندگان، فرا گرفتهام.
چرا روی تالیف و انتشار کتابی در زمینه صدا در موسیقی تاکید دارید؟
به هرحال خودتان که اهل رسانه هستید و آنها که در زمینه موسیقی و مطالعه مقالات، دستی بر آتش دارند، میدانند که هر آنچه تا امروز با موضوع موسیقی و مباحث تخصصی در حوزه کتاب منتشر شده، بیشتر ترجمه هستند و خب اغلب این دوستان مترجم موزیسین نیستند.
با این حساب کتاب شما «راهحل نهایی؛ میکس و مستر» یک اثر تخصصی است، چون نویسنده ایرانی، موزیسین و متخصص صدابرداری است. مهمترین ویژگی کتابتان چیست؟
من سعی کردهام موضوعات تخصصی و مباحث خیلی مهم را به زبانی خیلی ساده بنویسم. موضوعاتی که کمتر به آنها توجه میشود و در کیفیت صداییِ یک اثر موسیقایی تاثیر به سزایی دارند. نشر کتاب را انتشارات «نارون» انجام داده است. آقای حیدرزاده در این زمینه خیلی با من همکاری داشتند. مجوز کتاب صادر شده و حال در مرحله چاپ است.
چه شد که سراغ تالیف این کتاب رفتید و روال چگونه طی شد؟
پیش از تالیف کتاب و در همان ابتدای تدریس متوجه شدم که باید اتودی داشته باشم. در ادامه شروع به ساختن اتود مورد نظرم پرداختم، تا به این واسطه بتوانم موضوعات را به زبان ساده برای شاگردانم بیان کنم. سپس اتود را طراحی کردم و با خودم گفتم باید آن را پرورش بدهم؛ بنابراین روی این مقوله متمرکز شدم. در ادامه اتود را روی افراد مختلف تست کردم و این کار تا آنجا ادامه پیدا کرد که به یک موضوعیت کامل رسیدم. سپس آن موضوعیت کامل را دستهبندی کردم که حال نتیجه آن کتاب «راه حل نهایی؛ میکس و مستر» است. باید بگویم این اثر را براساس تجاربی که طی همه این سالها در حوزه صدا کسب کردهام، و بر اساس مطالعاتی که انجام دادهام، نوشتهام. از آنجا که خودم آهنگسازی میکنم و کارهای تنظیم آثار را به عهده دارم و در نهایت خودم خروجی میگرفتم، این روند برای من به کسب تجاربی منجر شده است. من به نوعی همیشه با پروسه تولید تا رسیدن به مرحله خروجی اثر سر و کار داشتهام و خب همه این موارد در نگارش کتاب به من کمک کردهاند. حال نیز با کتابی خلاصه و مرجع مواجهیم که امیداورم توسط نوازندگان، صدابرداران و همه آنهایی که موسیقی کار میکنند یا صرفا کتابخوان و شنونده هستند، مورد توجه و استفاده قرار گیرد.
آیا کتاب دیگری در زمینه میکس و مستر و صدابرداری در بازار کتاب ایران منتشر شده است؟
همانطور که گفتم اکثر کتابهای موجود در بازار ترجمه هستند. به طور مثال کتاب «هنر میکس» از دیوید گیبسون را داریم که به فارسی ترجمه شده و درباره مقوله بعد در موسیقی است. موضوع این است که آقای گیبسون در کتابش به موسیقی غربی میپردازد.
کتاب شما چقدر با موسیقی الکترونیک مرتبط است؟
در ابتدای کتاب مباحثی بیان میشود که اگر مخاطب آنها را کسب کند، میتواند در موسیقی الکترونیک و بخش سینتیسایزر مورد استفاده قرار بگیرد. این مباحث، اطلاعاتی پایهای راجع به فیزیک صوت است. بر همین اساس علاقمندان و هنرجویان میتوانند صدای سینتیسایزر را بشناسید.
بسیار شاهد بودهایم که یک گروه موسیقی ایرانی با کارنامهای وزین در فلان کنسرت اجرای بدی داشته، چون صدابرداری اشکال داشته و صدای برخی سازها دچار تغییر شده است.
بله حرفتان درست است. بگذارید در اینباره نیز موضوعی جالب را مطرح کنم. شاهد بودهام که استادان به کلاس من میآیند و میگویند ما هرچه به کنسرت میرویم، زمانی که از ما میپرسند صدا خوب است؟ نمیدانیم چه پاسخی بدهیم و واقعا صدای خوب چیست؟ این یعنی ما هنوز نمیدانیم صدای خوب و قابل قبول کدام است و به چه صدایی بد میگوییم. این صدای خوب چیست؟ سوالی است که برخی استادان و صدارابرداران را به کلاس میکشاند. با این حساب باید بگویم بچههایی که کار موسیقی میکنند (چه آنهایی که ساز میزنند و چه آنهایی که ساز نمیزنند و در زمینه تولید و کارهای دیگر مشغول هستند) لااقل باید یک واحد کوچک صدا را پاس نمایند. به نظرم یک درس دو واحدی با موضوع صدا در دانشگاه وجود داشته باشد. اما بعید میدانم چنین درسی در دانشگاه تدریس شود و در اینباره با دو، سه دانشگاه نیز صحبت کردهام.
نهایتا در دانشگاه دو واحد صدا برای بچههای موسیقی وجود دارد. که شما میگویید همین هم نیست!
همینطور است. البته دانشگاه آزاد در مقطعی تصمیم داشت چنین دورهای برگزار کند که به من هم پیشنهاد دادند تا در زمینه تدریس با آنها همکاری کنم که در نهایت این کلاسها برگزار نشد.
بخش مهمی از این مشکل به دست صدابرادار کاربلد بر اساس امکاناتی که دارد، مرتفع میشود. اما شخص نوازنده میتواند بخشی از این معضل را حل کند؟
بله. اتفاقا میخواستم همین را بگویم. شخص نوازنده و حتی آنهایی که ساز تولید میکنند اگر نسبت به مقوله صدا و موارد دیگری که دربارهشان صحبت شد، آگاهی پیدا کند، بخشی از مشکلات موجود حل خواهد شد. به شرط این که پایه صدا را بشناسند. مثلا حین برخورد مضراب با سیم، ما داریم دو فلز را به هم میزنیم. همین برخورد فلز با فلز صدایی زیر تولید میکند.
بله درست. موضوع این است که صدایی غیر موسیقایی از ساز تولید میشود که اصلا هارمونیک نیست. این معضل به هرحال باید حل شود و کسی میتواند چنین موردی را حل کند که علمش را دارد.
همه سبکها در ایران مورد توجه هستند و این تنوع اهمیت موضوعات تخصصی را صدچندان کرده است. آیا این مسیر نوشتن و تالیف برایتان روندی ادامهدار است؟
به هر حال برای تالیف یک کتاب آموزشی و تحلیلی نیاز به کسب تجارب است و خب کتاب «راه حل نهایی» بر همین اساس نوشته شده است. در حال حاضر هنوز برای آینده تصمیمی نگرفتهام و باید یادآوری کنم که همنسلان با امکانات امروزی مواجه نبودند و محدودیتهای زیادی وجود داشت که مثلا یوتیوب یکی از آنهاست. نسلهای جدید چنین مشکلی ندارند و به امکاناتی چون یوتیوب و دیگر فضاهای مجازی دسترسی دارند، اما موضوع این است زمانی که پای کار مینشینند نمیدانند از کجا شروع کنند. به هرحال اطلاعات موجود بسیار زیاد و گستردهاند، به نظرم کتاب «راه حل نهایی» میتواند در این زمینه کمککننده باشد. به این واسطه اطلاعات در ذهن خواننده دستهبندی میشود.
آیا ناگفتهای هست؟
کتاب را به حدی ساده نوشتهام که همه آن را بفهمند، حتی آنهایی که کتابخوان معمولی هستند و صرفا اهل مطالعهاند. به هرحال به این واسطه علاقمندان از اطلاعات پیچیده به سادگی سر در میآورند. در پایان از شما بابت این گفتگو و توجهتان به مقولات تخصصی و مهم موسیقی، ممنونم.