تورم در سال ۱۴۰۴؛ موج جدید در کمین؟
- شناسه خبر: 16829
- تاریخ و زمان ارسال: 17 شهریور 1404 ساعت 9:51
- منتشرکننده: مدیریت
تورم، سالهاست که به یکی از پیچیدهترین چالشهای اقتصاد ایران تبدیل شده و زندگی میلیونها خانوار را تحت فشار قرار داده است. حالا که چند ماه از سال ۱۴۰۴ گذشته، پرسش کلیدی این است: آیا اقتصاد ایران در مسیر موج جدیدی از افزایش قیمتها قرار دارد
ریشههای تورم: چه عواملی قیمتها را بالا میبرند؟
تورم در ایران نتیجه ترکیبی از چند نیروی قدرتمند است که هر یک به نوبه خود فشار بر قیمتها را تشدید میکنند
نوسانات ارزی: بازار ارز، بهعنوان یکی از مهمترین محرکهای تورم، تأثیر سریعی بر هزینههای تولید و قیمت کالاهای وارداتی و داخلی دارد. بیثباتی در نرخ ارز، انتظارات تورمی را تقویت کرده و به افزایش قیمتها دامن میزند. بانک مرکزی در ماههای پیش رو با چالش بزرگی برای تأمین ارز مورد نیاز بازار مواجه است
رشد نقدینگی: افزایش حجم پول در اقتصاد، مانند سوختی برای موتور تورم عمل میکند. سیاستهای پولی انبساطی و چاپ پول برای جبران کسری بودجه، فشار مستقیمی بر قیمتها وارد میکند. بدون کنترل رشد نقدینگی، مهار تورم تقریباً غیرممکن خواهد بود
کسری بودجه دولت: استقراض از بانک مرکزی یا استفاده از منابع غیرپایدار، مانند انتشار اوراق بدهی با نرخهای بالا، یکی از عوامل اصلی تورم است. تنگنای مالی دولت میتواند به افزایش چاپ پول و تشدید تورم منجر شود
انتظارات تورمی: ذهنیت تورمی در میان مردم و فعالان اقتصادی، حتی در صورت بهبود نسبی شرایط، میتواند روند صعودی قیمتها را حفظ کند. این عامل روانی، بهویژه در شرایط بیثباتی، نقشی کلیدی در تداوم تورم ایفا میکند
سناریوهای تورم تا پایان سال ۱۴۰۴
با توجه به روندهای کنونی و عوامل ذکرشده، سه سناریو برای تورم در هشت ماه باقیمانده سال قابل تصور است
سناریوی محتمل (تورم ماهانه ۳٪) رشد تجمعی قیمتها تا پایان سال: حدود ۲۶٪ و تورم سالانه: حدود ۳۸٪
تورم نقطه به نقطه: ۴۲-۴۵٪ این سناریو فرض میکند که روند کنونی بیثباتی ارزی و رشد نقدینگی ادامه یابد، اما با شدت متوسط. در این حالت، فشار تورمی همچنان قابل توجه خواهد بود، اما از بحرانهای شدید گذشته کمی فاصله دارد
سناریوی خوشبینانه (تورم ماهانه ۲٪) رشد تجمعی قیمتها: حدود ۱۷٪ و تورم سالانه: حدود ۳۳٪
تورم نقطه به نقطه: ۳۵-۳۷٪ این سناریو به اقدامات قاطع بانک مرکزی در تثبیت بازار ارز و کنترل نقدینگی وابسته است. کاهش کسری بودجه و مدیریت انتظارات تورمی نیز برای تحقق این سناریو ضروری است
سناریوی بدبینانه (تورم ماهانه ۴٪) رشد تجمعی قیمتها: حدود ۳۷٪ و تورم سالانه: حدود ۴۵
تورم نقطه به نقطه: ۴۸-۵۰٪ این سناریو در صورت تشدید بیثباتی ارزی، تداوم رشد بالای نقدینگی و ناتوانی دولت در مدیریت کسری بودجه رخ خواهد داد. چنین وضعیتی اقتصاد را به مرز یک بحران تورمی جدید سوق میدهد
پیامدهای تورم بالا: از معیشت تا رکود
تورم بالا، مانند زهری در رگهای اقتصاد ایران عمل میکند و پیامدهای گستردهای به دنبال دارد
کاهش قدرت خرید: دهکهای متوسط و پایین جامعه، که بخش عمده درآمدشان صرف کالاهای اساسی میشود، بیش از همه تحت فشار قرار میگیرند. این امر کیفیت زندگی را به شدت کاهش میدهد
بیثباتی در تولید: افزایش هزینههای تولید و عدم اطمینان از آینده، سرمایهگذاری در بخشهای مولد را کاهش داده و به رکود اقتصادی دامن میزند
هجوم به بازارهای غیرمولد: سرمایهها به سمت ارز، طلا و مسکن سرازیر میشوند، که نهتنها نابرابری اقتصادی را تشدید میکند، بلکه منابع را از بخشهای تولیدی دور میکند
فشار اجتماعی: افزایش شکاف طبقاتی و نارضایتی عمومی میتواند به تنشهای اجتماعی و حتی سیاسی منجر شود
چشمانداز اقتصاد ایران: دوراهی حساس
اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۴ در یک دوراهی حیاتی قرار دارد. نیمه دوم سال، زمانی تعیین کننده برای مهار تورم یا سقوط به ورطه یک موج تورمی جدید است. حتی تغییرات کوچک در نرخ تورم ماهانه میتواند تأثیرات بزرگی بر تورم سالانه و معیشت مردم داشته باشد. بدون اقدامات قاطع در حوزههای ارزی، پولی و بودجهای، فشارهای تورمی میتواند زندگی خانوارها را بیش از پیش دشوار کند. با توجه به تحولات اخیر و جنگ ۱۲ روزه ایران، اولویت سیاستگذاران نباید کاهش تورم، بلکه جلوگیری از تشدید آن باشد.
تورم در ایران، بیش از یک مشکل اقتصادی، به یک چالش اجتماعی و حتی سیاسی تبدیل شده است. سال ۱۴۰۴ میتواند نقطه عطفی در این مسیر باشد، به شرطی که سیاستگذاران با شجاعت و دقت عمل کنند. تثبیت بازار ارز، کنترل نقدینگی و اصلاح کسری بودجه، گامهایی هستند که نهتنها تورم را مهار میکنند، بلکه اعتماد عمومی را به اقتصاد بازمیگردانند. در غیر این صورت، موج جدید تورم میتواند فشارهای اقتصادی و اجتماعی را به سطحی بالا برساند. تصمیمات امروز، آینده اقتصاد ایران را رقم خواهد زد.
نویسنده: کامیاب ابوالقاسمی
