در دموکراسی؛ رای ندادن فضیلت و رای دادن بد نیست

گزارش «بشارت نو» از سایه سنگین رفتار اعتراضی و قهر بخشی از جامعه با صندوق های رای:

ابوذر غلام نژاد- بر هیچ کس پوشیده نیست که بخش قابل توجهی از مردم ایران به حاکمیت معترض هستند و این امر را از طریق عدم مشارکت در انتخابات و مخالفت با سیاست ها و حتی قوانین نشان می دهند. قهر با صندوق آرا و عدم مشارکت در انتخابات،رفتار اعتراضی بدون خشونتی ست که می توان از آن حتی به عنوان یک «حق» نام برد.
در انتخابات ریاست جمهوری امسال هم بخشی از جامعه معتقد است که باید همانند سه انتخابات گذشته مردم از حضور در پای صندوق های رای خودداری کنند و از مشروعیت دادن به سیاستهایی که این بخش از جامعه با آن مخالف هستند پرهیز کنند. در مقابل معترضانی هستند که قائل به مشارکت در انتخابات هستند. مخالفان مشارکت و موافقان آن در جبهه منتقدان حکومت و دولت مستقر هر دو در توجیه تصمیم خود بیشتر به مقوله اخلاق هم اشاره می کنند.
به عبارتی تحریم کنندگان انتخابات معتقدند که حضور در پای صندوق رای عملی غیر اخلاقی است چون دولت های اخیر از قدرت بیش از اندازه و غیر مشروع برای مقابله با معترضان استفاده کرده و در مسائلی مانند برخورد با پوشش زنان، احراز صلاحیت کاندیداهای انتخابات ادوار مختلف و دیگر وجوه ناظر بر آزادی های شهروندی و حقوق اقلیتها، اقوام و مذاهب و حقوق جنسیتی سختگیری کرده و حق آزادی و عمل آزادانه انسانی را محدود ساخته اند. سوی دیگر جبهه معترضان و منتقدان اما راه را نه در قهر با انتخابات بلکه پیگیری مستمر مطالبات و استفاده از کوچکترین فرصتها قلمداد می کنند.اما حق به جانب چه کسی است؟
برای بررسی و تحلیل این موضوع، من ابتدا مطالبات هر دو طیف منتقدان را ذیل مفهوم دموکراسی خواهی گرد هم می آورم و از این زاویه موضوع را به بحث می کشم. این که آیا جمهوری اسلامی یک حکومت دموکراتیک است یا نه خارج از مجال این نوشته است اما حداقل در نزد اپوزوسیون، جمهوری اسلامی، حکومتی دموکراتیک نیست و طرح مطالبات آزادی خواهی و تلاش در راستای حقوق انسانی فارغ از تعلقات دینی، مذهبی، قومی و جنسیتی به رسمیت شناختن سبک زندگی شهروندان و انتخابات آزاد و دموکراتیک نشان می دهد که تلقی آنان اینگونه است. حال پرسش این است که برای تحقق آزادی و دموکراسی آیا باید با صندوق آرا قهر کرد و اعتراض خود را بیان نمود و یا از هر مجرایی برای پیشرفت در این مسیر استفاده کرد؟
قبل از پاسخ به این سوال باید بگویم که فضای سیاسی ایران به گونه ای است که جامعه تحت تاثیر برخی رفتارهای حکومت که از دید منتقدان لجوجانه است و همچنین سرخوردگی های ناشی از عقیم ماندن تلاش های قبلی برای اصلاح روندها و سیاست ها تحت شرایطی قرار گرفته که آوردن توجیه و یا تزریق ناامیدی و تولید یک نوع « شرم مشارکت « یا « شرم حضور» راحت تراز آوردن دلایل لازم برای توجیه « فضیلت حضور « است. البته باید بگویم که هرگز مشارکت در انتخابات و یا عدم مشارکت درآن به خودی خود فضیلت و یا رذیلت به حساب نمی آید و نمی تواند به عنوان امر اخلاقی اسباب ستایش و یا نکوهش انسان قرار گیرد.
فعالیت رسانه های خبری فارسی زبان خارجی در دوران بحران مخاطب رسانه های داخلی از جمله صدا وسیما درچند سال اخیر به گسترش تحریم انتخابات کمک کرده است و تا حدی این فضای سیاسی را تحت تاثیر رسانه ای قرار دادە است که برخی به رغم تصمیم برای مشارکت از بیان آن در جمع خودداری می کند. این در مضیقه قرار دادن و تحدید افکار مردم در ابتدایی ترین شکل خود یک امر ضد اخلاقی و مغایر با آرمانهای دموکراتیک است که متاسفانه برخی به نام دموکراسی و با رفتاری مستبدانه به آن دست می زنند. این تحدید افکار عمومی متاسفانه دامنه زشت تری هم یافته چرا که با غیر انسانی ترین شکل ممکن یعنی پیوند دادن آن به امر اخلاقی نمود یافته است.
تحریم یا مشارکت؟
اگر بر اساس صورتبندی های انجام گرفته در این مقال کوتاه پیش برویم برای پاسخ به اینکه مشارکت کردن اخلاقی است یا غیر اخلاقی، در مسیر دموکراسی است یا مغایر با آن می بایست به تحقق دموکراسی در جهان نگاه بیندازیم.
در هیچ یک از دموکراسی های امروزین که به عنوان الگو در نظر گرفته می شود دموکراسی یک شبه حاصل نشده است. نه فرانسه در ده سال و به مدد یک رسانه و تلویزیون و چند راهپیمایی به دموکراسی دست یافته و نه آمریکا و سوئد و دیگران.
دموکراسی محصول تجربه زیسته جمعی و حیات اجتماعی – تاریخی یک ملت است. کیفیات یک نظم دموکراتیک به تجارب یک ملت وابسته است و این شکستها و پیروزی هاست که به مرور به شکل گیری آن منجر و در کیفیت بروز و ظهورش خود را متجلی کرده است. اگر دموکراسی یک شبه و به صورت اهدایی وارد شود می تواند یک شبه هم از بین برود.

روزنامه بشارت یزد, [6/26/2024 10:23 AM]
در انتخابات امروز ایران نیز نمیتوان به تحریم انتخابات که پلان دومی هم برای بعد از تحریم انتخابات ندارند دل بست. نه تاریخ کشورها نتایج مثبت اینگونه کنش ها را نشان می دهد و نه نتایج این عدم مشارکت در سه انتخابات پیش از این بر درستی این کنش سلبی مهر تایید می گذارد.
ثمره این قهرها نه تنها به روند دموکراسی خواهی و مردم سالاری کمک نکرده بلکه پل های کوچک ساخته شده را هم از طریق «روی کار آوردن « جریان هایی که به دموکراسی هیچ تعهد و تعلقی ندارند فرو پاشانده است.
دموکراسی مسیری طولانی است و استمرار و مداومت می طلبد.