راه نجات کشور صداقت، حریت و دانایی محوری است

اگر از نظر کارشناسی بپرسید که توسعه دریا محور می تواند در ایران موضوعیت داشته باشد، پاسخ این است که آری، توسعه دریا محور برای کشور بسیار حیاتی است و یکی از شگفتیهای بزرگ این است که چرا تاکنون به آن توجه بایسته داده نشده است. اما نکته این است که توسعه دریامحور، یعنی حرکت به سمت توسعه چند منطقه ای. اکنون پرسش اینجا است که آیا ما در توسعه منطقه ای موفق بودیم که اکنون می خواهیم برای حرکت بعدی، وزنه چند برابری مطالبه کنیم!؟
فرشاد مومنی، اقتصاددان، با بیان اینکه 25 درصد کل جمعیت کشور، حاشیه نشین هستند، به رابطه حاشیه نشینی با آسیبهای اجتماعی اشاره کرد و گفت: نمی توانید از یک سو بگویید که دل مشغولی ارزشها دارید و از سوی دیگر فقر و حاشیه نشینی را گسترش دهید. روندهای وابستگی ذلت آور، به دنیای خارج برای هر یک واحد خلق ارزش افزوده را ببینید! آیا سازمان برنامه ما این شرافت حرفه ای را دارد که این موضوع را در قالب یک گزارش منتشر می کند تا ببینیم کارنامه عملی ما که این میزان شعار استقلال و نه شرقی و نه غربی می دهیم، چه می گوید!
راه نجات کشور را صداقت، حریت و دانایی محوری می دانم
فرشاد مومنی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی که در نشست بررسی «اقتصاد سیاسی توسعه دریامحور» در شورای برنامه ریزی استان هرمزگان که با شرکت استاندار و مسئولان استان برگزار شد، سخن می گفت، با تاکید بر اینکه قویا بر این باور هستم که اگر جامعه ای بخواهد رشد کند و نجات یابد باید گستاخی روبرو شدن با واقعیتها را داشته باشد و راه نجات کشور را صداقت، حریت و دانایی محوری می دانم، تصریح کرد: ما در میان کشورهای مطرح در حال توسعه، ما جزء پیشگامان امر برنامه ریزی توسعه محسوب می شویم، اما در عین حال در زمره ناکام ترین کشورهای دنیا در زمینه بهره مندی از دستاوردهای برنامه ریزی توسعه هستیم. این وضعیت نیازمند آسیب شناسی بسیار جدی است.
فرق میان هدفگذاری و بیان آمال و آرزوها را به خوبی نمی دانیم
وی با بیان اینکه ما هنوز فرق میان هدفگذاری و بیان آمال و آرزوها را به خوبی نمی دانیم و به جای اینکه هدفگذاری، داشته باشیم، آمال و آرزو می کنیم، «شتاب زدگی در تصمیم گیری ها« و «اعتنای اندک به ملاحظه های کارشناسی در فرایندهای تصمیم گیری و تخصیص منابع« را از دیگر مسائل و گرفتاری هایی برشمرد که به دلیل مناسبات رانتی حاکم بر ایران ایجاد شده است و گفت: در نتیجه این شرایط، ما نسبت به کشورهای پیشرفته صنعتی با دو فرایند متعارض روبرو هستیم. در کشورهای پیشرفته صنعتی گفته می شود فرایندهای تصمیم گیری، فرایندهای به غایت کند، سخت گیرانه، ریزبینانه و همراه با توجه به کوچکترین جزئیات است اما وقتی نوبت به اجرا می رسد، اجرا بسیار سریع ، کارآمد و کم هزینه رخ می دهد. ما در این زمینه برعکس هستیم و شاید بزرگترین هدیه من به این جمع این باشد که به سهم خود تلاش کنید، چه در دستگاه هایی که مسئولیت دارید و چه در تصمیم گیرهای مشاعی که قرار است برای منطقه گرفته شود، مسیر کارشناسی طی شود.
ظاهرسازانه، ادا در می آوریم
این اقتصاددان توضیح داد: حسن نیت یکی از شروط لازم برای موفقیت است و مطلقا شرط کافی نیست. کفایت با پایبندی به موازین علمی و کارشناسی است. متاسفانه در یک اقتصاد رانتی، برنامه ریزی تبدیل به یک سری مناسک می شود و ما به جای اینکه به لوازم آن تن در دهیم، ظاهرسازانه، ادا در می آوریم. یکی از گرفتاریهای بزرگ ساختار قدرت در ایران این است که عزیزان همزمان همه چیزهای خوب را می خواهند، اما آمادگی تن در دادن به هیچ کدام از لوازمش را ندارند.
توسعه دریا محور برای کشور بسیار حیاتی است، اما …
مومنی گفت: یک باره به موضوع توسعه دریا محور بند کرده ایم، اما اگر از نظر کارشناسی بپرسید که توسعه دریا محور می تواند در ایران موضوعیت داشته باشد، پاسخ این است که آری، توسعه دریا محور برای کشور بسیار حیاتی است و یکی از شگفتیهای بزرگ این است که چرا تاکنون به آن توجه بایسته داده نشده است. اما نکته این است که توسعه دریامحور، یعنی حرکت به سمت توسعه چند منطقه ای. اکنون پرسش اینجا است که آیا ما در توسعه منطقه ای موفق بودیم که اکنون می خواهیم برای حرکت بعدی، وزنه چند برابری مطالبه کنیم!؟
باید ارزیابی آسیب شناختی درباره تجربه توسعه منطقه ای مان داشته باشیم

وی به وجود 16 استان مرزی در ایران و مجاورت دریایی 40درصد مرزهای ما و همچنین سکونت 50درصد جمعیت ایران در مناطق مرزی اشاره کرد و اظهارداشت: حدود 25 درصد کل مساحت ایران هم در امتداد نوارهای ساحلی است، اما زمانی توسعه دریامحور می تواند جدی شود که ما ارزیابی آسیب شناختی درباره تجربه توسعه منطقه ای مان داشته باشیم. اگر ما برای آن آسیبها فکری نکرده باشیم، در تجربه بزرگتر، روشن است که شکست می خوریم و موج جدیدی از بدنام کردن ایده های خوب ایجاد می کند. بیم آن می رود که اگر ما آن لوازم معرفتی و نهادی توسعه دریامحور را رعایت نکنیم بر ما آن رود که تاکنون رفته است.
در تعداد قابل توجهی از استانهای ما، تراکم جمعیت زیر 10 نفر است
مومنی توضیح داد: ببینید چقدر همایش و جلسه و کتاب و مجله و مقاله درباره اعتدال برگزار و منتشر شد! اکنون هم تراز آن درباره وفاق هم رخ می دهد، اما همچنان هم دریغ از اعتدال و وفاق! هر کدام از اینها حساب و کتابهایی دارد. تا زمانی که نتوانیم پاسخ دهیم که چگونه کشور را اداره می کنیم که در حالی که میانگین کشوری تراکم جمعیت 46 نفر در هر کیلومتر مربع است این رقم در تهران به 890 نفر می رسد. وقتی ابعاد عدم توازن را بررسی می کنیم، بسیار تکان دهنده است. شرایطی را تجربه می کنیم که در تعداد قابل توجهی از استانهای ما، تراکم جمعیت زیر 10 نفر است. در بعضی از مناطق استان هرمزگان هم تراکم استان زیر 5 است. معنای این شرایط این است که درک ما، درک درستی نیست.
بر سر اقتضائات اداره عالمانه کشور توافق کنیم
مومنی با تاکید بر اینکه نیازمند بازنگریهای بنیادی در شیوه اداره کشور هستیم و کارمان با رفوکاری، ظاهرسازی و تعارف هم دیگر جلو نمی رود، اضافه کرد: باید بر سر اقتضائات اداره عالمانه کشور توافق کنیم و هر چه بود به آن تن دهیم. اگر غیر از این باشد، ما بسیار لطمه خواهیم دید.
توسعه مبتنی بر خام فروشی و شبه خام فروشی، ضد توسعه است
این استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی ارزیابی آسیب شناختی الگوی توسعه استان هرمزگان را یکی از خدمات مهم سازمان برنامه استان عنوان کرد و گفت: توسعه مبتنی بر خام فروشی و شبه خام فروشی، اصلا توسعه نیست و ضد توسعه است. از توسعه ای که در آن مشارکت شهروندان لحاظ نشده باشد و از بالا نکاتی دیکته می شود و اجازه اظهار وجود و اظهار نظر و تامین زیرساختها و هماهنگی های لازم هم داده نمی شود، این وضعیت فعلی بیرون می آید. روند سه سال گذشته سهم عایدات مالیاتی از شرکتهای رانت محور را ببینید! آنها در آینده وبال شما خواهند شد. ما به یک ارزیابی آسیب شناختی بسیار جدی نیاز داریم.
آنجا که باید حساس باشند، رویشان را بر می گردانند
این اقتصاددان با بیان اینکه ما اکنون با بحران تصمیم گیری روبرو هستیم و عزیزان آنجا که باید حساس باشند، رویشان را بر می گردانند، گفت: یک عمر می گفتند کشور جلو نمی رود چون ما استراتژی توسعه صنعتی نداریم، بعد یک باره در عرض 11 سال ، چهار سند استراتژی توسعه صنعتی بیرون آورند. آنچه که هر دو تا سه سال تغییر کند که دیگر اسمش استراتژی نیست. بعد وقتی داخل آن را می بینیم، روشن می شود که به اسم استراتژی توسعه صنعتی چه چیزهایی گنجانده اند. در یکی که می گوید ما اصلا نباید رشته فعالیت توسعه صنعتی را انتخاب کنیم. بعد اسم آن استراتژی شده است! بعد آنها هم که انتخاب کردند همه تماما صنایع رانتی – معدنی را انتخاب کردند! اگر قرار بود که این صنایع انتخاب شوند که ما دیگر سند لازم نداشتیم، اکنون هم این گونه است.
این استاد دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: وقتی مناطق آزاد را می خواستند ایجاد کنند در پاسخ به این پرسش که این چه اهدافی دارد!؟ می گفتند این سکوی صادرات است! در حالی که قبل از اینکه برنامه ارتقای بنیه تولید ملی را ارائه کنید، رشته فعالیتهایی که اولویت دارید و می توانید در دنیا جایگاه داشته باشید را روشن کنید، سکوی صادرات درست می کنید! حالا ببینید از آن چه چیزی بیرون آمد! ظواهر برخی بندرها بهبود پیدا کرد اما ببینید بهای آن برای نظام ملی چه بود!
تکلیف ما با توسعه روشن نیست
مومنی ضمن تاکید بر اینکه ما برای توسعه صورت بندی نظری نداریم، توضیح داد: تکلیف ما با توسعه روشن نیست و با کمال تاسف، در دوره برنامه های پنجم، ششم و هفتم با شیب وحشتناکی در این زمینه رو به قهقرا هستیم. چه کسی باورش می شود که در ربع اول قرن بیست و یکم، سندی منتشر شده که اسمش برنامه هفتم است و برای اولین بار در تاریخ برنامه ریزی ایران و بلکه جهان، در آن جدول منابع و مصارف ارزی و ریالی در آن وجود ندارد. بعد اسم آن را برنامه گذاشته اند. مضحکه است. به نیت افراد جسارت نمی کنیم، افراد با حسن نیت هستند اما وقتی افراد غیرحرفه ای برای این کار گذاشته می شوند، چنین کارنامه هایی رقم می خورد. اسم این سند برنامه توسعه نیست.
ایران جز با تکیه بر یک برنامه باکیفیت، راه نجات ندارد

رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد با بیان اینکه ایران در سطح ملی و منطقه ای، جز با تکیه بر یک برنامه باکیفیت، راه نجات ندارد و نمی توان مسائل را مورد به مورد و تک مساله ای حل کرد، خاطرنشان کرد: با کیفیت ترین نیروهایتان را جمع کنید و یک برنامه با کیفیت برای توسعه منطقه ای بنویسید. اگر این کار را کردید می توانید مشارکت فعال و اعتلابخش در توسعه دریا محور هم داشته باشید. این نیاز به کارهای سنگین دارد و فکر می برد. باید زحمت کشید و انگیزه ایجاد کرد. نباید شایستگان را ببرانید باید به لوازم مشارکت نخبگان برای نوشتن برنامه باکیفیت تن دهید.
هر که صادق تر و صریح تر است، اسمش را تندرو گذاشته اند!
به گزارش جماران، این استاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: هر که صادق تر و صریح تر است، اسمش را تندرو گذاشته اند و اسم آنها که عربده می کشند و با حمله به سفارتخانه ها، برای مملکت هزینه درست می کنند، ارزشها شده است. این گونه نمی شود که مملکت را اداره کرد. شما باید به دانایانتان امنیت بدهید. اجازه داشته باشد حرف برند. این گونه نمی شود کشور را آبرومند و عالمانه اداره کرد.
مومنی با بیان اینکه ما باید الزامات حفظ استقلال و حفظ تمامیت ارضی کشور و اتخاذ رویه های توسعه گرا در شرایط منازعه هژمونیک را به گفت و گوی ملی بگذاریم، کار بسیار سنگینی است، اظهارداشت: آمریکا و متحدانش برای اینکه چین هژمون اصلی نشود، 40 هزار میلیارد دلار منابع گذاشته اند و می گویند رحمت خداوند بر آن کس که حد خود را بداند. محال است که ما بتوانیم از طریق آویزان شدن به این قدرت و آن قدرت بتوانیم از منازعه هژمونیک جان سالم به در ببریم. یک راه دارد و آن هم ارتقای بنیه تولید فناورانه است. باید به تمام لوازم آن تن دهیم. باید کل نظام حیات جمعی درگیر تولید فناورانه شود. تولید قبل از اینکه امری اقتصادی باشد، امری سیاسی است.
مکران، به شرط اینکه منافع رانتی را حذف کنند، انتخابی خوب است
مومنی با تاکید بر ضرورت آموزش همکاری و مشارکت همکارانه حتی از سطوح دبستان، گفت: مکران به صورت بالقوه، به شرط اینکه منافع رانتی را حذف کنند، انتخابی خوب است. از نظر دیگری هم به شرطی که برنامه ارتقای تولید فناورانه داشته باشیم به صورت استراتژیک خوب است و آن اینکه دسترسی به آسیای میانه را برای ما تسهیل می کند. بنابراین از این دو نظر انتخاب خوبی است ، اما همانطور که ما نمی توانیم به آثار باستانی به تنهایی نمی توانیم گردشگر جذب کنیم، در اینجا هم باید استراتژی را بر سه محور تشخص منطقه ای، ادغام ملی و مشارکت بین الملیی و مبتنی بر تولید فناورانه روشن کرده باشیم.
تصمیم سخت این نیست که با شوک درمانی مردم را فقیر و مفلوک کنید
این استاد دانشگاه به فرایند انتخاب اولین سفر ترامپ به عربستان در دوره اول ریاست جمهوری اش، اشاره کرد و افزود: ما برای تعریف چشم انداز بین المللی، باید برنامه آینده میان مدت و دور مدت کشورهای همسایه و منطقه خود را بررسی کنیم و به برنامه با کیفیت نیاز داریم. برنامه با کیفیت برنامه ای است که به فلسفه های برنامه ریزی پایبندی عملی داشته باشد. حیاتی ترین مساله و تصمیم، در سطح منطقه و ملی، تصمیم درباره متوقف کردن روندهای مخرب است. تصمیم سخت این نیست که با شوک درمانی مردم را فقیر و مفلوک کنید، بلکه تصمیم سخت این است که روندهای فسادزا، نابرابرساز و بحران آفرین را متوقف کنید. ما به اینکه اولین گام اصلاح متوقف کردن روندهای مخرب است نیاز داریم. کار سختی است چرا که این روندهای مخرب به منافع منحوس اما متاسفانه قدرتمند پیوند دارد. این گونه نیست که با یک فوت، متوقف شود، کار می برد اما چون شدنی است، امید بخش است.