صنایع دستی، حلقه مفقوده بازار شب یلدا و سفره هفت سین

هادی رحیم دل/ شب یلدا یکی از فرهنگی ترین و اصیل ترین شبها در فرهنگ ایرانیان است. بلندترین شب سال که مردم ایران آنرا جشن می گرفته و به شب نشینی و شادی می گذرانده اند. چیدن سفره یلدا و چیدمان متفاوت آن در کنار سفره هفت سین یکی از زیباترین سفره هایی است که مردم این سرزمین برای افزایش نعمت پهن می کرده و پهن می کنند و یکی از مهمترین بخشهای این سفره در کنار خوراکیهای خوشمزه مانند انار و هندوانه, صنایع دستی ای است که جزو جداناشدنی سفره شب یلدا بوده است. صنایع دستی ای که متناسب با فرهنگ آن زیست بوم ایجاد شده و به لحاظ زیبایی و اصالت فرهنگی نقش مهمی در سفره های شب یلدا داشته است. هنری که با ذوق و زحمت به وجود می آید اما در تلفیق با زندگی امروزی مجبور شده از فرهنگ و اصالتش دور شود و تنها به یک شی زیبا در سفره های هفت سین و شب یلدا آنهم در خانه ثروتمندان جای خوش کند. هنرصنعتی که می توانست با برنامه ریزی بهتر نقش خودش را به خوبی در بازار شب یلدا بازی کند که متاسفانه این اتفاق نیفتاد.

غفلت از هدیه صنایع دستی در شب یلدا
این هنر البته در شهرهایی چون یزد و اصفهان نمود بیشتری داشته است. در این خصوص عبدالمجید عربی معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد ضمن گرامیداشت روز فرهنگی یلدا اظهار داشت: اقدام اولیه در خصوص توسعه صنایع دستی که می تواند به عنوان هدیه در این شب استفاده بشود بحث بسته بندی، پکیج سازی و هدیه سازی صنایع دستی است که از سال پیش این اقدام صورت گرفته است و با پیگیریهای انجام شده فروشگاه‌های صنایع دستی نسبت به ایجاد پکیجهای صنایع دستی با تم یلدا اقدام کردند.
این مقام مسئول در صنایع دستی پیرامون تلاش برای ایجاد ارتباط موثرتر بین صنایع دستی و گردشگری در ایام یلدا گفت: با توجه به قرابت صنایع دستی و گردشگری در برخی استان ها از جمله در یزد اقامتگاهها، بوم گردی ها، هتلها اقدام به ایجاد سفره یلدا با استفاده از صنایع دستی بومی کرده اند که این موضوع با هماهنگی با جامعه هتلداران انجام شد و قرار است گزارش مصوری هم از این موضوع به تهران جهت استفاده در پایتخت و سایر استان‌ها ارسال شود.

هویت و فرهنگ بومی صنایع دستی؛ از بین رفته است
در ادامه محمد رضا عباسیان مدیرعامل انجمن صنایع دستی دستان ماندگار ضمن توضیح در خصوص فرهنگ و اصالت به یغما رفته در صنایع دستی گفت: در گذشته از صنایع دستی قدیمی مرتبط با فرهنگ مردم یزد در سفره های یلدا استفاده می شده است مانند پارچه های دست بافت، سفالگری، مس گری یزد و …. که متاسفانه صنایع دستی اصیل یزدی با نقوش هویت دار محلی از جمله با نقوش یزدی امروزه در کمتر سفره یلدا و هفت سینی دیده می شود.
عباسیان در ادامه اظهار داشت: مسئولین باید برای حفظ و احیای فرهنگ از بین رفته در صنایع دستی تلاش کنند. به عنوان نمونه در برخی شهرها مانند یزد خیلی از نقوش با هویت صنایع دستی از بین رفته و کسی هم دلش نمی سوزد و هرچیزی به اسم صنایع دستی دارد به فروش می رسد. در صنایع دستی در حال فروش در بافت تاریخی شهر جهانی یزد کمتر اثری پیدا می شود که دارای ویژگی ای از فرهنگ یزد و یزدی باشد و این ضعفی بزرگ است.
این هنرمند ضمن انتقاد از نبودن نظارت درست در حفظ فرهنگ بومی و سنتی و هویتی صنایع دستی بیان کرد: امروزه همان صنایع دستی که در سفره یک یزدی دیده می شود عیناً و کپی آن در سفره ی دیگر مردم ایران نیز دیده می شود و این موضوع باعث از بین رفتن فرهنگ می شود. وقتی مسئولین صنایع دستی یزد تمام تمرکز خود را گذاشته اند روی تولید و فروش و گردشگری و صنایع دستی شده الگو برداری از دیگر شهرها قطعا هویت و فرهنگ در این هنر تاریخی در این استان از بین می رود.
رییس انجمن صنایع دستی یزد ضمن انتقاد از مسئولین صنایع دستی در خصوص عدم ترویج صنایع دستی تصریح کرد: متاسفانه مردم ما خیلی صنایع دستی و اصالت ها و فرهنگ‌های نهفته در آن را نمی شناسند و بدتر هم آنکه از طرف مسئولین هم این موضوع برای آنها تبیین نمی شود و امروزه کمتر ترویج و تبلیغی برای هویت بخشی صنایع دستی انجام می شود. بنابر این نمی توانیم امروزه به صنایع دستی های حاضر در سفره های یلدا مان به عنوان یک صنایع دستی اصیل و با فرهنگ نگاه کنیم

صنایع دستی؛ تزئیناتی شده است!
حمید رضا فلاحی از هنرمندان دارایی بافی یزد که در گذشته از پارچه هایش به عنوان سفره ای زیبا برای چیدمان سفره های یلدا استفاده می شده، گفت: متاسفانه امروزه از صنایع دستی به عنوان تزیینات استفاده می شود. سفره های یلدا روزی پر بود از صنایع دستی های متفاوت اما امروز ذائقه مردم تغییر کرده است و ظروف چینی و… جایگزین صنایع دستی شده است

این هنرمند پیشکسوت در ادامه ضمن انتقاد از عملکرد ضعیف صدا و سیما در این خصوص گفت: متاسفانه صدا و سیما هم تمرکز لازم را روی معرفی صنایع دستی و هنرمندانش ندارد و اگر هنرمندی را دعوت می کند صرفا بدون توجه از او به عنوان آکسسوآر صحنه استفاده می کند و بهایی نمی دهد.
وی در ادامه گفت : توقع داشتیم در این روزهای منتها به شب یلدا سهم و نقش مهمی را در بازار صنایع دستی بازی کنیم. می شد با برنامه ریزی و برگزاری نمایشگاههای صنایع دستی آثار هنرمندانی که برای یلدا ساخته شده به نمایش عموم در بیاید و یا اینکه با همکاریهای بین ارگانی مثلا شهرداری در پارکها و یا ادارات دولتی و اماکنی که می شد با امنیت صنایع دستی را در آنجا قرار داد سفره های یلدایی با آثاری از هنرمندان صنایع دستی جهت ایجاد بازار بهتر برای هنرمندان را پهن کرد که انشاالله در سالهای آینده انجام شود و این شیوه حتی در سایر نقاط کشور نیز پیاده شود.🔴 منتشر شده در شماره 3253 روزنامه بشارت نو مورخ 1402/09/30