غرب، بازنده بازنده شطرنج پیچیده با ایران است

گزینه های ایران از تعلیق همکاری با آژانس تا خروج از NPT:
احسان انصاری/ایران و غرب بر سر پرونده هسته ای ایران وارد بازی شطرنج خطرناکی شده اند که پیش بینی آن برای اغلب کارشناسان سخت شده است.در همین راستا شورای امنیت سازمان ملل متحد پیش نویس قطعنامه کره جنوبی بعنوان رئیس دوره ای این شورا را درباره «تداوم لغو تحریم‌ها علیه ایران» تصویب نکرد. این قطعنامه صرفا ۴ رای موافق از ۱۵ رای اعضای شورای امنیت کسب کرد و ۹ کشور رای مخالف و دو کشور رای ممتنع دادند.هر قطعنامه برای تصویب در شورای امنیت سازمان ملل نیازمند ۹ رای این شورای ۱۵ عضوی است که قطعنامه فوق همانطور که پیش بینی می‌شد نتوانست آرای لازم را بدست اورد اما با فشار آمریکا و سه کشور اروپایی برای تحت فشار قرار دادن جمهوری اسلامی ایران پیش از پایان مهلت ۳۰ روزه به رای گذاشته شد. عراقچی وزیر امورخارجه در این زمینه گفت: از جانب جمهوری اسلامی ایران طرحی معقول و قابل‌ اجرا را به همتایان اروپایی ارائه دادم تا از وقوع بحرانی غیرضروری و قابل اجتناب در روز‌های آینده جلوگیری شود.وی افزود:« با این حال به‌جای آن که به محتوای این طرح پرداخته شود ایران اکنون با مجموعه‌ای از بهانه‌ها و طفره‌ روی‌های آشکار مواجه است؛ از جمله ادعای مضحکی مبنی بر اینکه وزارت امور خارجه نماینده تمام ساختار سیاسی کشور نیست.»
واقعیت این است که اگر کشورهای اروپایی مکانیسم ماشه را فعال کنند مسیر گفت ‌وگو و مذاکره با دشواری‌های بسیاری روبه‌ رو می شود. درواقع یک معادله باخت- باخت برای ایران و اروپا شکل می ‌گیرد و منافع آن نصیب اسرائیل و آمریکا خواهد شد.
کشورهای اروپایی در ابتدا موضوع تعیین تکلیف ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم را مطرح کرده و پس از آن هم از ضرورت تداوم مذاکرات ایران و آمریکا سخن می ‌گویند. در مورد اول که ایران توضیحاتی ارایه و اعلام کرده به دلیل حملات آمریکا و اسرائیل به سایت‌ های هسته‌ ای ایران این ۴۰۰ کیلوگرم مدفون شده است.به همین دلیل باید ذیل این توافق زمانی به ایران داده شود تا ایران بررسی های لازم را صورت داده و مشخص کند چه بر سر اورانیوم آمده است. در مرحله بعد ایران گزارش‌هایی به آژانس درباره سرنوشت اورانیوم‌ های مدفون شده‌ اش داده و ابهامات را تعیین تکلیف می کند . درباره موضوع مذاکره با آمریکا هم عراقچی و علی لاریجانی به صراحت اعلام آمادگی کرده‌ اند تا گفت‌ وگوها انجام شود. این طرف آمریکایی است که شرط می گذارد که حتما مذاکرات باید مستقیم باشد. ضمن اینکه آمریکا می‌ گوید غنی ‌سازی ایران به‌ رغم مفاد ان ‌پی ‌تی باید صفر درصد باشد و ایران را از حق و حقوق قانونی خود محروم می کند. ایران اما معتقد است مذاکرات باید غیرمستقیم بوده و حق غنی ‌سازی ایران هم در آن حفظ شود.

ایران همکاری با آژانس را تعلیق کرد
اتفاق مهم اما اینکه ایران پس از تصمیم شورای امنیت درباره ادامه تحریم ها به دنبال تعلیق همکاری با آژانس است. این در حالی است که ایران به تاگی با آژانس به توافق رسیده بود.در این زمینه شورای عالی امنیت ملی به ریاست مسعود پزشکیان، ریاست جمهور روز شنبه29 شهریور ماه تشکیل جلسه داد. در این جلسه اقدامات برخی کشور‌ها در صحنه‌ بین المللی که در زمینه ‌های عملیات نظامی و تحریم‌ها مطرح شده مورد واکاوی قرار گرفت مِن‌جمله اقدام سه کشور اروپایی در مورد مسئله‌ هسته‌ای ایران انجام بحث و بررسی انجام شد و اعلام شد علی‌رغم همکاری‌های وزارت امورخارجه با آژانس و همچنین ارائه‌ طرح‌هایی برای حل و فصل موضوع با اقدامات کشور‌های اروپایی عملاً مسیر همکاری با آژانس دچار تعلیق خواهد شد.
به علاوه به وزارت امور خارجه ماموریت داده شد در چارچوب تصمیمات شورای عالی امنیت ملی برای حفظ منافع ملی کشور به رایزنی‌های خود ادامه دهد.
غریب آبادی معاون وزیر خارجه ایران نیز با اشاره به اقدامات اخیر اروپایی‌ها درباره اسنپ‌بک، گفت: ایران نشان داده که برای مواجهه با هر سناریویی آمادگی دارد و رفتار، سیاست‌ها و اقدامات خود را متناسب با اقدامات طرف‌های مقابل تنظیم خواهد کرد.
ادعای تماس عراقچی و ویتکاف
یک رسانه بریتانیایی در این زمینه مدعی شد مقامات ایرانی و آمریکایی در روزهای اخیر به ‌صورت مستقیم در تماس بوده‌اند، که نشان‌دهنده اراده سیاسی تهران برای جلوگیری از یک رویارویی قریب‌الوقوع هسته‌ای در شورای امنیت سازمان ملل است.رسانه امواج نوشت: «تماس ها بین عراقچی و ویتکوف در روزهای گذشته به ارائه پیشنهادی از سوی ایران برای آغاز مذاکرات فوری درباره یک توافق هسته‌ای موقت و سپس مذاکرات برای «توافق نهایی» منتهی شد.

عراقچی این پیشنهاد را در تاریخ ۱۶ سپتامبر به ویتکاف ارائه کرد، یک روز قبل از تماس کنفرانسی با همتایان خود از بریتانیا، فرانسه و آلمان. نکته قابل توجه این است که چارچوب کلی این پیشنهاد همچنین با وزرای خارجه اروپایی نیز به اشتراک
گذاشته شد.متنی که عراقچی ارائه کرده، دو گام همزمان را در روزهای باقی‌مانده تا بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران در ۲۸ سپتامبر مشخص می‌کند. دولت دونالد ترامپ هنوز به پیشنهاد ارائه شده توسط عراقچی در ۱۶ سپتامبر پاسخی نداده است. همزمان، یک منبع سیاسی ارشد دیگر در تهران ابراز بدبینی کرد که ترامپ انتظار تسلیم ایران را کنار بگذارد، موضوعی که می‌تواند زمینه را برای از سرگیری احتمالی یک تقابل نظامی جدید فراهم کند.
خروج از ان پی تی روی میز تندروها
در فضای سیاست ایران هر بار که فشارهای آمریکا و اروپا شدت می ‌گیرد برخی صداها به‌ ویژه در سطح پارلمانی بلند می‌شود که تنها راه مقابله خروج از ان پی تی است. این صداها بیش از آنکه بر تحلیل واقع ‌بینانه استوار باشد بر خشم، بی‌اعتمادی و واکنش‌های مقطعی تکیه دارد. اما پرسش اصلی اینجاست آیا چنین اقدامی می‌تواند واقعاً موقعیت ایران را بهبود دهد یا آن را در مسیر پرهزینه ‌تر و خطرناک‌ تری قرار می‌ دهد؟ هرچند از نظر فنی صرف خروج از ان پی تی به معنای تلاش برای ساخت سلاح هسته‌ ای نیست اما در عمل چنین پیامی به جهان منتقل خواهد شد. توقف نظارت‌های آژانس و خروج از چارچوب حقوقی موجود شائبه حرکت ایران به سوی تولید سلاح هسته‌ ای را تقویت می‌کند. این پیام به ‌ویژه در شرایطی که ایران سال‌ها براین نکته تأکید داشته و دارد که به دنبال تولید سلاح هسته ای نبوده و نیست هزینه‌ های سیاسی و امنیتی کشور را به طور جدی افزایش می‌ دهد. یکی از مهم‌ ترین پیامدهای خروج از ان پی تی از دست دادن حمایت سیاسی قدرت‌هایی مانند روسیه و چین است. تجربه سال‌های پس از برجام نشان داد که این دو کشور به دلیل پایبندی ایران به تعهداتش بارها در شورای امنیت به سود ایران رأی دادند و حتی قطعنامه‌های آمریکا را وتو کردند. اما اگر ایران با خروج از ان پی تی به جامعه جهانی این سیگنال را بدهد که راه ساخت سلاح هسته‌ ای را باز گذاشته است همین دو کشور نیز به‌ راحتی در کنار آمریکا و اروپا قرار خواهند گرفت. در چنین شرایطی ایران تنها می‌ ماند و زمینه اجماع جهانی علیه خود را فراهم می ‌سازد.