فشار بر جامعه دانشگاهی در دو دهه گذشته، کم سابقه بود

در این 35 سال گذشته، حکومتگران تنها بلد بودند تا افتضاح و فسادی پیش آمد، قیمت حاملهای انرژی و ارز را افزایش دهند. انحطاط هم از درون این وضعیت بیرون آمده. شما با ژست عدالت، اینها را برای ما به عنوان راه حل جا نزنید. خیلی متاسفم بگویم که علائم بسیار نگران کننده ای وجود دارد، که آنها در ظاهر به شکلی از بازی با قیمت بنزین صرف نظر می کنند و سراغ بازی با قیمت ارز می روند.
گروه اقتصاد و درآمد: دکتر فرشاد مومنی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، با بیان اینکه اولین اقدام برای نجات ایران، ارائه گزارش شفاف از وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، امنیتی، بین المللی و اکولوژیکی ایران است، تاکید کرد: در دهه 90، حدود 700میلیارد دلار ارز و هزاران هزار میلیارد تومان پول ملی در این اقتصاد در این 10 سال تزریق شده و برایندش رشد صفر و سقوط 30درصدی در درآمد سرانه آحاد مردم ایران بوده است. نکته کلیدی این است که اگر از دهه 90، افق دید را 20 ساله کنیم، اوضاع به مراتب از آنچه که در دهه 90 مشاهده شد، بدتر می شود. اگر این روندها، ادامه داشته باشد، دهه جدید به مراتب فاجعه آمیزتر از دهه های 80 و 90 خواهد بود.
این اقتصاددان افزود: در همین سه سال هم علائم شدت گیری انحطاط، حکایت از اوضاع به مراتب بدتر از دهه های 80 و 90 داشته است. وقتی می گوییم تغییر ریل باید اتفاق بیفتد که باید دگرگونی بنیادی در ساختار نهادی انجام شود، به این معنا است که وقتی دوره 20 ساله منتهی به 99 را بررسی می کنید، رشد نقدینگی 10هزار 25 درصد بوده، در حالی که رشد تولید 36 درصد بوده و در کل این دوره، همچنان با روند کاهنده تشکیل سرمایه ثابت روبرو هستیم.
ضرورت توجه به نسبت تخصیص منابع جدید، با منافع فراگیر مردم
به گزارش جماران، فرشاد مومنی، اقتصاددان و رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد که در نشست «دولت چهاردهم، و بایسته‌های توسعه فراگیر» به مناسبت رونمایی از کتاب «توسعه متزلزل» در این موسسه سخن می گفت، با یادآوری اینکه این دهمین جلسه برای آسیب شناسی مسائل کشور است که برای ارائه کمک فکری به دولت چهاردهم مطرح می شود، تصریح کرد: اگر دولتی، بدون ایدئولوژی، بدون آرمان و برنامه باشد، اگر بر سر خوانی از دریای حسن نیت هم نشسته باشد، محکوم به شکست خواهد بود. در چارچوب مفهوم فراگیری، تلاش شد این نکته برجسته شود که در هر برنامه ای که دولت طراحی می کند، باید دائما به خودشان گوشزد کنند که نسبت تخصیص منابع جدیدی که اتفاق می افتد، با منافع فراگیر مردم چیست.
وی ادامه داد: در ماه های پایانی دولت آقای رئیسی، جلوه هایی از بحثهایی به نام مردم می شنیدیم که بسیار معنی دار بود و حکایت از این داشت که بخش اعظم گرفتاریهایی که ایران دچارش است به جعل تئوریک و فقر آگاهی های حکومتگران از ابتدایی ترین دانستنی ها درباره واقعیتهای موجود کشورمان ریشه می گیرد. راجع به حسن نیت افراد نمی خواهیم تردیدی داشته باشیم ، اما یک باره گفتند چون دغدغه رفاه مردم را داریم، خرید و فروش هواپیمای شخصی را آزاد کردیم. یک تحولی در اولویت گذاری و فهم از اولویتهای این جامعه، گریبان این حکومت را گرفته و این مساله هم اصلا اختصاص به دولت رئیسی ندارد. در همین دولت آقای پزشکیان هم باید پرسید که اکنون چه وقت مطرح کردن ایده تغییر پایتخت بود، چه وقت مطرح کردن ایده شوک به قیمت بنزین و ایده آزادسازی واردات خودرو بود!؟ ایده آزادسازی خرید و فروش هواپیما، خیلی برخورنده تر است اما از نظر مضمون و ماهیت، اینها هیچ تفاوتی با هم ندارند.
اندیشه توسعه فراگیر می تواند راه نجاتی برای ایران باز کند
این استاد دانشگاه با بیان اینکه چون درک بایسته ای از شرایط فعلی، وجود ندارد، کسانی که از این جهل و فساد گسترده نفع می برند، برای استمرار بخشیدن به این مناسبات از ظرفیتها و توانایی های غیرمتعارفی برخوردارند، ادامه داد: اندیشه توسعه فراگیر، می تواند بابی برای این باشد که حکومتگران گرامی در به کار بردن الفاظ و تعیین اولویتهایشان با شاقول فراگیری حرکت کنند. در غیر این صورت آنها نقش یک حکومت به تسخیرغیرمولدها، رانتجوها و فاسدها درآمده را بازی خواهند کرد و عبارت به خاطر مردم و به نام مردم ، اسم رمز شکل دادن ها به تعرضها و تجاوزها به حقوق مردم خواهد شد.
با وجود شعارهای متفاوت، دولتها همه بر شوک درمانی و واردات قفل شده اند
این استاد دانشگاه با بیان اینکه هر کس در 35 سال گذشته در ایران روی کار آمده شعارهای متفاوتی را بیان کرده اما در حیطه اقتصادی، روی سیاستهای به شدت ضدمردمی قفل شده است، گفت: این سیاستها، به صورت فراگیر، شرافتمندترین افراد این جامعه را به نفع عده ای برخوردار غیرمولد تنبیه می کند. این مساله ای بسیار حیاتی است.
فشار بر جامعه دانشگاهی در دو دهه گذشته، در تاریخ معاصر کم سابقه بوده است
مومنی ادامه داد: کانون اصلی نیاز ایران در شرایط کنونی، به مشارکت، بازگرداندن اعتماد و حس تعلق به کشور در میان دانایان است. وقتی هزینه فرصت ابراز آزادانه نظرات کارشناسی بالا رفته، به موازات آن، فریبکاری و دروغگویی ، سکه رایج تر شده و بنابراین ، مساله بسیار حیاتی است که در این تغییر ریل، به دانایان توجه بیشتری شود. بسیار متاسفم بگویم که جامعه دانشگاهی ما در دو دهه گذشته، آماج فشارهایی هستند که در کمتر دوره ای در تاریخ معاصر ایران مشاهده شده است. این مساله ای بسیار حیاتی است که امیدوارم هم از طریق شفاف سازی فرایندهای تصمیم گیری و تخصیص منابع و بازگرداندن اعتماد دانایان و اهل علم به حکومت و تقویت حس تعلق به کشور در میان آنها، این باب باز شود تا ما در مقابل انبوه آدرسهای غلط و فریبکارانه که علیه منافع ملی و به نفع اقلیت غیرمولد است، بتوانیم موثرتر کار کنیم.
از بزرگترین فریبها در 35 ساله گذشته، جا انداختن شوک درمانی به عنوان راه حل بوده است
وی سقوط بی سابقه بنیه تولید ملی، در شرایطی که مناسبات بهره کشانه و استثماری در ایران پدیدار بوده را محور تعیین کننده دیگری برشمرد و گفت: بزرگترین فریبها در طی 35 ساله گذشته، این بوده که شوک درمانی را به عنوان راه حل، در ذهن سیاستگذاران و مسئولان با حسن نیت اما فاقد اهلیت حرفه ای، جا زدند. در تاریخ علم اقتصاد، گفته می شود سیاستهای تورم زا که ارزش پول ملی را که ثمره کار آحاد جامعه است، متنزل می کند، نابخردانه ترین، پرفسادترین و مهلک ترین کاری است که در تاریخ تمدن بشر مشاهده شده. در این کشور، اسم این کار را اصلاح نرخ ارز می گذارند. یعنی بزرگترین افساد، تحت عنوان اصلاح جاافتاده است! حتی عده ای دیگر هم گفتند این کار غیر از اینکه اصلاح می کند، نرخ ارز را رقابتی هم می کند!
تصور بالابردن توان رقابت با ترویج واردات، بسیار قبیح است
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد، اضافه کرد: یک مسئولی می گوید ، من از ترویج واردات می خواهم توان رقابت اقتصاد ملی را بالا ببرم، این اظهارات خیلی قبیح است. نمی توان بیان این اظهارات را تنها از سر جهل دانست. از 250 سال پیش می گویند اگر می خواهید توان رقابت را بالا ببرید، باید امنیت حقوق مالکیت را بالا ببرید، ثبات اقتصاد کلان ایجاد کنید، عدالت اجتماعی برقرار کنید و مشارکت مردم را در مسیرهای مولد تشویق کنید و از درون آنها توان رقابت اقتصاد ملی ایجاد شود. در قالب مزدور، برای کالاهای خارجی بازار ایجاد می کنید و بعد می گویید تولیدکنندگان ما این محصولات جدید را ببینند و توان رقابتشان بالا برود!؟ مگر با سیاستهای آزادسازی وارداتتان، دیگر رمقی برای تولیدکنندگان گذاشتید!؟ مگر با گسترش مفت خوارگی های گوناگون، انگیزه ای برای سرمایه گذاری تولیدی گذاشتید!؟
مومنی با اشاره به نتایج یک بررسی 50 ساله روندهای کلیدی اقتصاد کشورها در بانک جهانی تا سال 1393، گفت: در ایران اندازه تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در ماشین آلات تولیدی در این دوره پنجاه ساله، 10 برابر شده و در همین دوره، در چین 641 برابر شده است. روندهای استثماری، شیره جان این جامعه را می کشد و دیگر چیزی برای سرمایه گذاری مولد باقی نمی گذارد.
وی اضافه کرد: ما دوره 50 ساله برای چین تا سال 2020 را بررسی کردیم. در این دوره، اندازه تشکیل سرمایه ناخالص ماشین آلات در چین، حدود 940 برابر شده است. اما در ایران، 10 برابر شده است. با جلوگیری از نهادهای استثماری و بهره کش و قراردادن منابع انباشته شده در چین و کره جنوبی در کانال تولید، آنها توانایی خلق ثروتشان را بالا بردند. در گزارشهای بانک جهانی، نشان می دهد به قیمتهای ثابت سال 2010، چین در یک دوره زمانی 33ساله، چهار بار تولید سرانه اش را دوبرابر کرده است. این خلق ثروت است. اینگونه می شود که در عرض 30 سال، حدود 600میلیون فقیر را از زیر خط فقر بیرون آوردند.
ایران در 45 سال گذشته، حتی یک بار هم نتوانسته
این اقتصاددان با بیان اینکه کره جنوبی، در یک دوره 45 ساله، 7 بار تولید سرانه اش را دوبرابر کرده است، اما ایران در 45 سال گذشته، حتی یک بار هم نتوانسته است تولید سرانه اش را دوبرابر کند، افزود: وقتی آنگونه نهادسازی می کنید و ساختار را انگیزشی تعریف می کنید ، کارنامه ها اینگونه متفاوت می شود.
اکنون ایران، بیش از هر چیز، به یک قدرت تشخیص سطح بالا نیاز دارد
وی با بیان اینکه به کسانی نیاز داریم که از میان دیدگاه های کارشناسی متفاوت رقیب یکدیگر، قدرت تشخیصی داشته باشد که مناسب ترین و راهگشاترین را انتخاب کند، ادامه داد: قدرت تشخیص برای شناخت بایسته های شرایط کنونی ایران، به شناختهای بسیار عمیق فرارشته ای، آن هم در سطح توسعه نیاز دارد. اکنون ایران، بیش از هر چیز، به یک قدرت تشخیص سطح بالا نیاز دارد که به قاعده ذخیره دانایی اندیشه توسعه، می گوید کانون توجه را باید بر بنیه تولید فناورانه بگذارید. گزارشهای رسمی بانک جهانی می گوید در تمام دنیا، توان رقابت و مقاومت اقتصاد ملی، با شاخص رابطه مبادله تعیین می شود. اما این گزارش می گوید در دوره زمانی 2000 تا 2021، این شاخص در ایران به سه سقوط بزرگ روبرو شده است. رابطه مبادله در پایان دهه 1390، به حدود یک سوم رابطه مبادله در سال 1367، که بدترین سال عملکرد اقتصادی در 10 سال اول انقلاب بوده، سقوط کرده است.
مومنی یادآورشد: در حالی که بی سابقه ترین فشارها به فقرای ایران، به ویژه از ناحیه قیمت مواد غذایی و هزینه اجاره مسکن به فقرا در سال 1401 تحمیل شده، گزارشی در وزارت کار منتشر می کنند و می گویند اندازه جمعیت فقیر ایران در 1401، نسبت به 1400کاهش پیدا کرده است و بعد هم اطلاعات آن را طبقه بندی می کنند. این پنهان کاری شعبه ای از فساد، جنایت و ظلم در حق ملت است.