نبرد نفس گیر محافظان بی ادعا

بشارت نو: زهرا زارع : محیط زیست ایران با تنوع زیستی غنی و اقلیم های متفاوت در سال های اخیر با چالش های جدی مواجه شده است از یک سو، توسعه ناپایدار، رشد جمعیت و تغییرات اقلیمی فشار فزاینده ای را بر منابع طبیعی وارد کرده است از سوی دیگر، خشکسالی های پیاپی تخریب و آتش سوزی جنگل ها، فرسایش خاک، آلودگی هوا و آب و کاهش تنوع زیستی تهدید جانی محیط بانان از جمله مهمترین مشکلات زیست محیطی کشور محسوب می شوند. تالاب ها در حال خشک شدن هستند. دریاچه ها در حال ناپدید شدن و ریزگردها به یک پدیده آزار دهنده تبدیل شده اند. تغییر اقلیم و الگوهای بارش همراه با سوءمدیریت و مصرف بی رویه آب بسیاری از دشت ها را به سمت فرونشست زمین سوق داده و منابع آب زیرزمینی را به شدت کاهش داده است. این شرایط مهاجرت های اجباری از مناطق روستایی به شهرها و تنش های اجتماعی بر سر آب را نیز در پی داشته است. این مشکلات نه تنها بر زندگی انسان ها تأثیر میگذارند. بلکه حیات وحش و اکوسیستم های طبیعی را نیز به شدت تهدید می کنند.
علاوه بر این مسائل پسماندها و زباله ها به ویژه در مناطق شمالی کشور به یک معضل بزرگ تبدیل شده است. دفن نامناسب زباله ها آلودگی خاک و آب های زیرزمینی را به دنبال دارد و تهدیدی جدی برای سلامت عمومی و اکوسیستم های محلی است آلودگی هوا نیز در شهرهای بزرگ به خصوص در فصول سرد به یک کابوس تبدیل میشود. ذرات معلق اکسیدهای نیتروژن و گوگرد هوایی را برای نفس کشیدن باقی نمی گذارند که نتیجه آن افزایش بیماریهای تنفسی و قلبی عروقی است. اینها همه نشان میدهد که مسئله محیط زیست در ایران از یک مشکل حاشیه ای به یک مسئله حیاتی و امنیتی تبدیل شده است. در این میان محیط بانان قهرمانان گمنام حفاظت از طبیعت ایران نقشی حیاتی و بی بدیل ایفا می کنند آنها در خط مقدم مبارزه با تخریب محیط زیست شکار غیر مجاز و قاچاق حیات وحش قرار دارند. کار محیط بانی در ایران با توجه به گستردگی مناطق حفاظت شده کمبود امکانات و مواجهه با متخلفان مسلح بسیار دشوار و پرخطر است.

محیط بانان در مناطق دورافتاده و محروم با حداقل حقوق و مزایا ساعت ها و روزها را به گشت زنی پایش ،مناطق و مقابله با تهدیدها می پردازند. آنها بارها مورد حمله شکارچیان غیر مجاز قرار گرفته اند و تعداد زیادی از آنها در حین انجام وظیفه به شهادت رسیده اند یا دچار معلولیت شده اند. با وجود فداکاریها و تلاش های بی وقفه محیط بانان آنها با چالش های متعددی روبرو هستند. کمبود نیروی انسانی عدم تجهیزات کافی پایین بودن سطح آموزش و نبود حمایتهای قانونی لازم از جمله مشکلاتی است که فعالیت آنها را با محدودیت مواجه میکـ کند. همچنین مشکلات حقوقی و قضایی از جمله عدم حمایت کافی از محیط بانان در برابر شکارچیان و ،متخلفان باعث شده است که آنها با نگرانی های زیادی در حین انجام وظیفه مواجه باشند. متاسفانه در بسیاری از موارد قوانین موجود به اندازه کافی بازدارنده نیستند و مجازاتهای اعمال شده برای تخلفات زیست محیطی متناسب با شدت جرم نیست. این موضوع باعث شده است که متخلفان با آسودگی خاطر بیشتری به تخریب طبیعت بپردازند. با این حال، امید به آینده هنوز زنده است. افزایش آگاهی عمومی نسبت به اهمیت حفاظت از محیط زیست مشارکت سازمانهای مردم نهاد و تلاشهای دولت برای بهبود وضعیت محیط بانان میتواند به کاهش قشار بر طبیعت و حمایت بیشتر از محیط بانان کمک کند. همچنین اصلاح قوانین و افزایش مجازاتها برای تخلفات زیست محیطی میتواند نقش مهمی در بازدارندگی و حفاظت از طبیعت ایفا کند محیط زیست ،ایران میراثی گرانبها برای نسلهای آینده است و حفاظت از آن وظیفه همگانی است. محیط بانان نیز در این مسیر نیازمند حمایت و پشتیبانی همه جانبه مردم و مسئولین هستند تا بتوانند با قدرت و انگیزه بیشتری به رسالت خطیر خود ادامه دهند بهبود شرایط زندگی و کاری ،محیط بانان نه تنها به نفع آنهاست، بلکه به نفع کل جامعه و آینده محیط زیست کشور خواهد بود. وضعیت محیط زیست در ایران پیچیده تر از آن است که در نگاه اول به نظر میرسد هر منطقه از ایران دارای ویژگیهای زیستی منحصر به فردی است که متاسفانه هر روز بیشتر از قبل در معرض خطر قرار میگیرند جنگل های هیرکانی باستانی در شمال، تالابهای بین المللی مانند هامون و انزلی، کویرهای مرکزی با گونه های جانوری خاص خود و سواحل خلیج فارس و دریای عمان هر یک گنجینه ای طبیعی هستند که در حال فرسایش و تخریب قرار دارند توسعه بی رویه سدسازیها پروژه های صنعتی بدون ارزیابی زیست محیطی گسترش شهرنشینی و کشاورزی ناپایدار همگی دست به دست هم داده اند تا توازن اکولوژیکی کشور را برهم زنند. این مشکلات نه تنها به از دست رفتن تنوع زیستی منجر شده اند.

بلکه زندگی و سلامت مردم را نیز به خطر انداخته اند به طوری که آلودگی هوا در کلان شهرها، کمبود آب شرب در بسیاری از مناطق و افزایش بیماری های مرتبط با آلودگی محیطی به دغدغه های اصلی جامعه تبدیل شده است. در این میان نقش محیط بانان نه تنها به عنوان حافظان طبیعت بلکه به عنوان نمادهای مقاومت و فداکاری بیش از پیش برجسته می شود. محیط بانان در ایران غالبا با چالش هایی فراتر از تصور روبرو هستند. آنها مجبورند در شرایط آب و هوایی سخت از گرمای طاقت فرسای کویر تا سرمای استخوان سوز کوهستان به گشت زنی بپردازند. تعداد آنها در مقایسه با وسعت مناطق تحت حفاظت بسیار اندک است و این کمبود نیروی انسانی فشار کاری آنها را به شدت افزایش میدهد. بسیاری از محیط بانان زندگی شخصی و خانوادگی خود را فدای عشق به طبیعت کرده اند و در مناطق دور از خانه و خانواده خود در شرایطی سخت و طاقت فرسا خدمت می کنند. حمایت از محیط بانان فراتر از صرفا پرداخت حقوق یا تامین تجهیزات است؛ این حمایت باید شامل آموزش های مستمر و تخصصی بیمه های جامع برای پوشش خطرات احتمالی حمایتهای حقوقی و قضایی قوی در برابر ،متخلفان و همچنین حمایتهای روانی برای مقابله با استرس و فشارهای کاری باشد جامعه نیز باید قدردان زحمات این افراد باشد و با مشارکت در برنامه های محیط زیستی به آنها در انجام رسالتشان یاری رساند فرهنگ سازی و آموزش از سنین پایین میتواند نسلی را تربیت کند که به جای تخریب به حفاظت از طبیعت بیندیشد و درک کند که محیط بانان نه دشمنان ،آزادی بلکه محافظان آینده همه ما هستند. تجهیزات آنها معمولاً قدیمی و ناکافی است و آموزشهای لازم برای مواجهه با موقعیتهای پرخطر گاهی اوقات ناکافی است. مهمتر از همه آنها در مواجهه با شکارچیان و قاچاقچیان که اغلب مسلح و بی رحم هستند در موقعیت بسیار آسیب پذیری قرار دارند. این افراد نه تنها به منابع طبیعی آسیب می رسانند. بلکه جان محیط بانان را نیز به خطر می اندازند.
حفاظت از محیط زیست ایران و حمایت از محیط بانان یک وظیفه ملی است که نیازمند همکاری و همدلی همه اقشار جامعه دولت و نهادهای بین المللی است. باید به این نکته توجه داشت که تخریب محیط زیست مرز نمی شناسد و پیامدهای آن دیر یا زود گریبان گیر همه خواهد شد. لذا، سرمایه گذاری در حفاظت از محیط زیست در واقع سرمایه گذاری برای آیندهای پایدار و سالم برای همه ایرانیان است. بهبود شرایط کاری و زندگی محیط بانان، تصویب و اجرای قوانین سخت گیرانه تر و بازدارنده و فرهنگ سازی در زمینه حفاظت از محیط زیست گامهایی ضروری هستند که باید هر چه سریع تر برداشته شوند محیط بانان با تمام وجود و با حداقل امکانات از این مرز و بوم حراست میکننده وظیفه ماست که آنها را تنها نگذاریم.
در نهایت میتوان گفت که سرنوشت محیط زیست ایران به شدت با وضعیت محیط بانان گره خورده است تا زمانی که این افراد از حمایت های لازم برخوردار نباشند و صدایشان شنیده نشود روند تخریب طبیعت ادامه خواهد یافت مسئولان و مردم باید دست به دست هم دهند تا این بحران را مدیریت کرده و راهکارهای پایدار برای حفاظت از محیط زیست و حمایت از مدافعان آن پیدا کنند این یک مسئولیت مشترک است که آینده کشورمان به آن بستگی دارد. شایان ذکر است امسال روز جهانی محیط زیست در حالی آغاز شده که جامعه محیط زیستی کشور داغدار یکی از فرزندان نیکونهاد و دلسوز محیط زیست مام وطن است. شهید هدایت الله دیده بان از بهترین نیروهای اجرایی سازمان حفاظت محیط زیست که برای سالها چشمان بیدار منطقه حفاظت شده خائیز بود به طرز ناجوانمردانه ای توسط متخلفان به شهادت رسید این رخداد غم انگیز بار دیگر توجه به اهمیت محیط زیست سرزمین و نقش بی بدیل حافظان طبیعت را برای مسئولان و احاد جامعه روشن می سازد.