نگاه­های سخت امنیتی کمکی به امنیت شرق کشور نمی­کند

علی اوسط هاشمی، استاندار سابق سیستان و بلوچستان: باید از نگاه­های تهدیدمحور و صرفاً امنیتی فاصله گرفت و بجای آن اصولی چون مدارا و مروت را به عنوان اصل و ضرورت مورد توجه قرار داد. باید به مرحله­ای برسیم که حتی گروهک­ها نیز در خودشان این انعطاف را ایجاد کنند

پایه قدرت، رضایت مردم است. اگر بتوانیم نگاه مسئولانه توام با نگاه مالکانه به کشور را در مردم و شهروندان فعلیت بخشیم، بدون شک محصولی جز توسعه، پیشرفت و قدرت نخواهد داشت

حجت­اله رضائی، دبیر سابق کرسی راهبردی شورای عالی امنیت ملی: باید کمبود بودجه و سرمایه گذاری در استان سیستان و بلوچستان را جبران کنیم. با ایجاد انسجام بین سران طوایف و روشنفکران در مناطق شرقی و سهیم کردن آنان در ساختار قدرت رسمی کشور می­توانیم به تامین امنیت در مرزهای شرقی کمک کنیم. نکته­ای که باید در نظر داشت این است که بیش از اینکه نیازمند قدرت سخت باشیم نیازمند قدرت هوشمند هستیم

پدرام کمالی/ تقریباً هر چند روز یکبار وقتی به سراغ اخبار در فضای مجازی، سایت­ها و مطبوعات می­رویم، متأسفانه اخبار دردناک شهادت نیروهای حافظ امنیت در مرزهای شرقی توسط گروهک­های افراطی و تروریستی کام همه را تلخ می­کند. شهادت مرزبانان در مناطق مرزی _که عمدتاً هم سربازان وظیفه­ای هستند که جز دوره دوماهه آموزشی، عموماً توانایی رزمی برای مقابله با چنین عملیات­های تروریستی را ندارند_ بیش از پیش ضرورت بازنگری در تامین امنیت مرزهای شرقی کشور را نشان می­دهد. دلایل این ناامنی­ها چیست؟ چرا باید هر روز شاهد شهادت نیروهای خدوم انتظامی و سربازان وظیفه در مناطق شرقی کشور باشیم؟ آیا راهکاری برای برقراری نظم و امنیت پایدار در مناطق شرقی کشور هست؟ بشارت نو برای پاسخ به این سوالات به گفتگو با دو کارشناس حوزه مسائل سیاسی و امنیتی پرداخته است. علی اوسط هاشمی و حجت اله رضایی در خصوص دلایل ناامنی­ها در شرق کشور و راهکارهای برون رفت از آن توضیح داده­اند.

علی اوسط هاشمی، استاندار سیستان و بلوچستان در دولت روحانی بود. در کارنامه اجرایی وی سوابقی چون معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در دولت دوازدهم، معاون سیاسی و امنیتی استانداری تهران، معاون استاندار و فرماندار تهران، معاون سیاسی و امنیتی استانداری قزوین، معاون سیاسی و امنیتی استانداری کردستان، مدیرکل سیاسی و انتظامی استانداری کرمانشاه، مدیرکل سیاسی و انتظامی استانداری چهارمحال و بختیاری و رئیس شورای هماهنگی مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان های تهران، کردستان و قزوین را در کارنامه خود دارد. مشروح گفتگو با علی اوسط هاشمی به شرح ذیل است.

آرایش سیاسی امنیتی مناطق شرقی، بسترساز رویش گروهک­ها

استاندار سابق سیستان و بلوچستان با اشاره به تغییر آرایش سیاسی امنیتی در مناطق شرقی و جنوب شرقی کشور، اظهار کرد: امروز در بلوچستان پاکستان تحرکات گروهک­های تروریستی افزایش یافته و اخیرا نیز معدنکاران بلوچستان پاکستان به دست همین گروهک­ها کشته شدند. همچنین در شمال استان سیستان و بلوچستان شاهد حاکمیت طالبان در افغانستان هستیم. حوادثی نیز در سال 1401 در استان رخ داد که تمامی این مسائل بسترساز رویش گروهک­های تروریستی در این منطقه شده است. با توجه به تغییراتی که در این منطقه رخ داده، گروهک­های تروریستی احساس کرده­اند که می­توانند در این فضا به اقدامات خصمانه بپردازند.

اوسط هاشمی افزود: بنظرم بهترین راهکار، تغییر در نگاه ها است؛ باید بتوانیم به گونه­ای زمینه مشارکت در استان سیستان و بلوچستان را مستعد کنیم که رضایت مردم را به صورت فراگیر به دنبال داشته باشد و بستر را برای رویش هر گونه حرکات سوء سخت و دشوار نماید. تا زمانی که نارضایتی وجود داشته باشد و استخوان لای زخم بماند، وقوع هر حادثه سوء متصور است. ما نباید بگذاریم رسیدگی به مطالبات مردم تبدیل به مباحث کهنه شود و آرام آرام جریانات سوء استفاده­گر احساس قدرت کنند.

ناامنی موجب خروج سرمایه از سیستان و بلوچستان شده است

معاون اسبق استانداری تهران با بیان اینکه باید با اجرای طرح و برنامه­های مشخص موجب اشتیاق و دلگرمی مردم در استان سیستان و بلوچستان شد، تاکید کرد: همه ما باید به این درک برسیم که ناامنی باعث فقر، فلاکت و خسارت می­شود. ناامنی موجب خروج سرمایه از استان سیستان و بلوچستان شده است. با نگاه بلندی که نظام جمهوری اسلامی ایران با محوریت مقام معظم رهبری به این استان دارد و با بهره­گیری از ظرفیت سواحل مکران می­توان به افق بلندی که برای این منطقه ترسیم شده، که همان پایتخت اقتصاد ایران است، نائل شد.

وی با تاکید بر اهمیت فعال شدن تمام ظرفیت­های مردمی و حکومتی برای دستیابی به چشم­انداز پایتخت اقتصادی ایران شدن مناطق شرقی کشور و سواحل مکران، خاطرنشان کرد: اگر به توسعه، پیشرفت و خروج از سختی ها از می اندیشیم و اگر به نجات سوختبرها فکر می­کنیم و اگر کرامت انسانها برای ما مهم است، باید مرزهای ذهنی و اختلافات را کنار گذاشته و به معنای وقتی یکی شده و ما شویم. آنچه به فضیلت نزدیکتر است، گذشت از یکدیگر و عبور از مصائب و نارضایتی­ها و سختی­هاست. این مسئله، مقدمه و سرآغاز توسعه و پیشرفت در استان سیستان و بلوچستان است. با این نگاه می­توانیم بستر­های لازم برای ترفیع موقعیت استان ایجاد و سیمای روشنی را برای همه سرمایه­گذاران در استان فراهم و فرصت­های بی بدیل و ارزشمندی را مهیا نمائیم.

معاون وزیر تعاون در دولت دوازدهم با بیان اینکه باید از نگاه­های سخت امنیتی اجتناب کنیم، اظهار داشت: باید از نگاه­های تهدیدمحور و صرفاً امنیتی فاصله گرفت و بجای آن اصولی چون مدارا و مروت را به عنوان اصل و ضرورت مورد توجه قرار داد. باید به مرحله­ای برسیم که حتی گروهک­ها نیز در خودشان این انعطاف را ایجاد کنند. با به رسمت شناختن نگاه­های متفاوت می­توان با حفظ کرامت انسانی، به دستیابی همگان به حقوق و فرصت­های برابر کمک کرد و با حفظ تعادل در حوزه عمومی می­توان نگاه کارآفرینان و سرمایه­گذاران را به سیستان و بلوچستان معطوف بداریم.

اوسط هاشمی در پاسخ به این سوال که در دوران مسئولیت وی در استانداری سیستان و بلوچستان شاهد کاهش قابل توجه عملیات های مخرب امنیتی در مناطق و مرزهای شرقی کشور بودیم و چه عواملی این شرایط را رقم زده بود، پاسخ داد: زمان تصدی بنده در استانداری سیستان و بلوچستان با دوران فعلی بسیار متفاوت است. بالاخره باید در ظرف زمانی مربوطه به ارائه راهکارها پرداخت. تغییرات جدی در آرایش منطقه شکل گرفته است. نمی­توانیم این تغییرات را نادیده بگیریم. مدعیان دموکراسی در آمریکا و اروپا یک دولت ملت را در افغانستان به یک گروهی مثل طالبان تحویل دادند. در دوران تصدی من در استانداری سیستان و بلوچستان ما بر پایه تکریم حقوق شهروندی و رفع تبعیض و روی آوری به حق، حقوق و قانون در رفتار، کارها را پیش می­بردیم و مردم نیز بخوبی آثار این اقدامات را در زندگی­شان احساس می­کردند.

پایه قدرت، رضایت مردم است

معاون سابق وزارت کار با بیان اینکه پایه قدرت، رضایت مردم است، تاکید کرد: باید مراقب رفتارهای خودمان باشیم. همه چیز بر پایه برخورداری از قدرت نیست. اگر بتوانیم نگاه مسئولانه توام با نگاه مالکانه به کشور را در مردم و شهروندان فعلیت بخشیم، بدون شک محصولی جز توسعه، پیشرفت و قدرت نخواهد داشت. رویکرد بنده در دوران استانداری این بود و توانستیم بر گروهک­ها نیز اثر بگذاریم. گروهک­ها در مقطعی اسرای ایران را آزاد می­کردند و حتی بنابر منابع موثق اعلام کرده بودند که استانداری آمده و به مردم احترام می­گذارد؛ لذا دامنه تهدیدات در دوران استانداری بنده هیچگاه به عمق کشیده نشد. با رفتار حسنه با مردم می­توان هرگونه حرکت خصمانه­ای را مدیریت کرد. همواره دفع خشونت از طریق اعمال زور و قدرت میسر نیست بلکه می­توان با احترام به حقوق عامه مردم و بسترسازی برای مشارکت مسئولانه، امنیت را فراهم آورد.

رنج سیستان و بلوچستان از ‌توسعه نیافتگی

در بخش دوم به سراغ حجت اله رضائی رفتیم. حجت اله رضائی، مدیرکل امور مجلس ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز کشور بوده است. رئیس گروه مطالعات اقتصادی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز کشور، نماینده رسمی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در هیات تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی، دبیر کرسی راهبردی شورای عالی امنیت ملی و مدیرکل سیاسی، انتخابات و تقسیمات کشوری استانداری فارس نیز در کارنامه اجرایی وی دیده می­شود. در ادامه مشروح گفتگو با وی را می­خوانید.

دبیر سابق کرسی راهبردی شورای عالی امنیت ملی اظهار کرد: بدون تردید هر جنگ و صلحی به مجموعه عواملی بستگی دارد؛ از یک سو به شرایط زمان و مکان و از سوی دیگر مشروط به مفاهیم و اندیشه­هایی است که در هر عصر بر اذهان غالب و چیره می شود. از آنجا که در روزهای اخیر حرکت­های تروریستی توسط گروهک­ها در جنوب شرق کشور متقارن و همزمان با حملات صهیونیستها موجب شهادت و مجروح شدن مرزبانان و حافظان امنیت در کشورمان می­شوند ضروری است که علت‌ و عوامل این رفتار­های خشونت‌ بار و ضد منافع ملی را مورد واکاوی قرار دهیم.

وی در ادامه دلایل بروز ناامنی در مناطق شرقی کشور را بدین گونه تشریح کرد: استان­های  جنوب شرقی بویژه استان سیستان و بلوچستان به دلیل رنج ناشی از عدم ‌توسعه یافتگی از قبل از انقلاب تاکنون احساس تبعیض و بی­عدالتی می کنند. متاسفانه بعد از انقلاب نیز علیرغم اینکه در برخی از ابعاد اهتمام ویژه داشته­ایم اما هنوز نتواسته‌ایم این احساس تبعیض و بی عدالتی را از بین ببریم.

عدم ‌استفاده از مدیران توانمند محلی

مدیرکل سابق امور مجلس ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز کشور افزود: عواملی چون افزایش نرخ بیکاری بخصوص در نقاط مرزنشین، خشکسالی، اختلافات و تنازعات قومی و مذهبی، عدم ‌استفاده از مدیران توانمند محلی و ملی، تخصیص بودجه نامتناسب با وسعت و جمعیت استان، حضور مدیران ضد تقریب در برخی از مدیریت­های اجتماعی و بهره­برداری و سوءاستفاده سرویس­های اطلاعاتی کشورهای متخاصم از نیروهای جوان و ناآگاه از عمده دلایل بروز ناامنی در مرزهای شرقی کشور به خصوص در استان سیستان و بلوچستان است.

رضائی با اشاره به همجواری استان سیستان و بلوچستان با دو کشور افغانستان و پاکستان، خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه در این دو کشور، دولت­هایی مستقر هستند که معمولاً از ثبات سیاسی برخوردار نیستند، بالطبع ناامنی­های داخلی این دو کشور بخصوص افغانستان به کشور ما و استان­های جنوب شرقی نیز سرایت می­کند. حتی سرویس­های اطلاعاتی پاکستان در جهت منافع خود تعدادی از این گروهک­های تروریستی را حمایت و هدایت می­کنند و همچنین در افغانستان به‌ دلیل کشت و قاچاق مواد مخدر و استفاده از معبر ایران برای فروش این مواد، همواره بر دامنه ناامنی بر شرق کشور دامن زده­ شده است.

بیش از قدرت سخت، نیازمند قدرت هوشمند هستیم

مدیرکل سابق سیاسی استانداری فارس ادامه داد: با توجه به میزان مشارکت مردم شریف این مناطق در ا‌ نتخابات­های مختلف، علیرغم میزان و نسبت سرمایه اجتماعی بالای نظام جمهوری اسلامی در این مرز و بوم، بودجه و سرمایه گذاری اقتصادی لازم اختصاص داده نشده است. رضائی در پایان به ارائه راهکارهای خود برای حل معضلات استان سیستان و بلوچستان و ریشه­کن کردن ناامنی در این منطقه پرداخت و افزود: باید کمبود بودجه و سرمایه گذاری در استان سیستان و بلوچستان را جبران کنیم. از دیگر راهکارها به مواردی چون ایجاد انسجام بین سران طوایف و روشنفکران در مناطق مذکور، ساماندهی اتباع بیگانه، احترام و اعتنای لازم در سهیم شدن در ساختار قدرت رسمی کشور، رعایت حدود خطوط قرمز نظام و قانون اساسی توسط نخبگان و تاثیرگذاران جامعه در مناطق مزبور، ساماندهی بخشی از جمعیت آن مناطق که بدون شناسنامه هستند و افزایش حوزه قدرت نرم نظام جمهوری اسلامی در این مناطق می­توان اشاره کرد. نکته­ای که باید در نظر داشت این است که بیش از اینکه نیازمند قدرت سخت باشیم نیازمند قدرت هوشمند هستیم.