هزینه مستند چند برابر اما بودجه آن بسیار کم

به گزارش دانشجو، سید سلیم غفوری، قائم مقام معاون سیما در گفت‌وگو یی درباره مستند ووضعیت مستند سازی و چالش هایی که در تهیه یک مستند وجود دارد توضحاتی داده اند که مشروح آن را در ادامه می خوانیم .
قائم مقام معاون سیما اظهار کرد: در سال‌های اخیر برای مستند در تلویزیون اتفاقات خوبی رقم خورده است. یک زمانی مثل چند سال گذشته مستند صرفا مختص به شبکه مستند در تلویزیون بود. شبکه‌های دیگر توجه کمتری به مستند داشتند و بیشتر به صورت تامینی به پخش می‌رساندند.
وی ادامه داد: در حال حاضر این فضا مقداری تغییر پیدا کرده است و شبکه‌های یک و دو کاملا و شبکه سه هم تا حدی توجه ویژه‌ای به مستند دارند. مستندهای ژورنالیستی، تاریخی، ایرانگردی و طبیعت در سه شبکه تلویزیون تولید می‌شوند. شبکه دو در هفته یک کنداکتور ثابت برای پخش مستند دارد. شبکه یک هم جمعه شب‌ها یک کنداکتور زمانی ثابت برای پخش مستند تعیین کرده‌ است.
غفوری افزود: شبکه مستند در اقدامی برای توجه به مستندهای تلویزیونی یک جشنواره مستقل برگزار کرد و به عقیده بنده این اقدام، یک اقدام ویژه‌ در سال‌های اخیر برای تلویزیون به حساب می‌آید. اصولا مستندهای تلویزیونی با مستندهای جشنوارهای سینمایی متفاوت است. جشنواره تلویزیونی، درست در مقابل جشنواره‌های سینمایی اساسا توجه ویژه‌ای به مستندهای ژورنالیستی دارد. مجموعه‌های مستند اساسا در جشنواره‌ای مثل سینما حقیقت، جایی ندارد اما در جشنواره تلویزیونی یک بخش ویژه را به خود اختصاص می‌دهد.
قائم مقام معاون سیما با اشاره به برآرودهای مالی مستندسازان بیان کرد: برآورد مالی مستند با نقطه مطلوب خیلی فاصله دارد و شاید یک مستند ساز نتواند با تولید مثلا یک مستند یا دو مستند بلند در سال گذران زندگی کند. البته باید توجه داشته باشیم که تلویزیون توجه بیشتری به مجموعه مستندها دارد. اصولا مجموعه مستندها بیشتر دیده می‌شوند، ضریب می‌گیرند و باکس زمانی ثابت در کنداکتور شبکه به خود اختصاص می‌دهند. شاید برآورد یک تک قسمت از مجموعه مستند پایین باشد اما وقتی به صورت یک مجموعه به آن نگاه کنیم، برآورد قابل توجهی پیدا می‌کند.
‌غفوری در رابطه با برآورد فیلم نامه نویسی یک برنامه در مقایسه با یک مستند، گفت: حتما برآورد مستند قابل مقایسه با برآورد داستانی نیست. بخشی از این مسئله به وضعیت کلی بودجه فرهنگ در کشور بر می‌گردد. در سال‌های اخیر هزینه‌ها چندین برابر شده است اما بودجه فرهنگ در کل کشور متناسب با این افزایش هزینه‌ها متاسفانه رشد نکرده است.
وی ادامه داد: لذا اگر قرار باشد این هزینه‌ها به طور اصلاح شود، نیازمند اصلاح کل بودجه فرهنگ از جمله تلویزیون است. البته صرفا ربطی به تلویزیون ندارد. مثلا در سایر نهادهایی که در تولید مستند فعال هستند، تقریبا دچار چنین شرایطی هستند.
غفوری اضافه کرد: شما می‌گویید تلویزیون، ولی من می‌گویم آیا مثلا بودجه یک مستند سینمایی با بودجه یک فیلم سینمایی قابل رقابت است؟ طبیعتا پاسخ منفی است و بودجه مستند در کل کشور پایین است و این مسئله نیازمند توجه کل سیستم سیاست گذار اعم از مجلس است. حتما ما از افزایش بودجه استقبال می‌کنیم تا بتوانیم بودجه بالاتری برای مستند تخصیص دهیم.
قائم مقام معاون سیما در رابطه با این مسئله که اگر یک باکس ضریب دار برای مستند وجود داشته باشد و همه شبکه‌ها یک مستند را تبلیغ کنند، شاید اثر گذارتر باشد، بیان کرد: این مسئله می‌تواند مثلا درباره 10 عنوان کار در سال اتفاق بیفتد. البته برخی کارها این اتفاق برایشان افتاده که یک مستند خاص را اعلان تیزرش را پخش کرده‌اند. برخی از کارها سابقه پخش و تبلیغ در شبکه‌های مختلف را داشته است کمااینکه راجع به سریال هم همین مسئله صدق می‌کند. فرض کنید در برنامه‌های شاخص شبکه‌ها، شبکه مستند دو برنامه شاخص اعلام می‌کند که تیزر آن در برنامه جامع سیما قرار می‌گیرد اما طبیعتا این امر برای همه مستندها، فیلم‌ها و برنامه‌ها رقم نیست.
وی ادامه داد: توجه به مستند در دستگاه‌ها و نهادهای مختلف نیازمند توجه عمومی به این عرصه است. البته در سال‌های اخیر توجهات بیشتر شده و تمایل دارند که مستند سفارش بدهند و در تولید نقش داشته باشند. البته در قیاس با گونه‌های دیگر برنامه سازی کمتر این اتفاق افتاده است.

غفوری گفت: باید در نظر بگیریم که جنس مخاطب مستند با سریال متفاوت است و مخاطب خاص‌تر و فرهیخته را در بر می‌گیرد. شبکه مستند در اقدامی توانسته در سال‌های اخیر مخاطب عمومی را جذب کند. این یک امر دو طرفه است، یعنی مخاطب مستند پیدا شود و ارتقا پیدا کند که نیازمند اثر عمومی‌تر است.
قائم مقام معاون سیما بیان کرد: در دو سال اخیر تولید مستند توسعه پیدا کرده است. یک زمانی تولید مستند متمرکز در شبکه مستند بود و سایر شبکه‌ها اصطلاحا تولید مستند ضعیفی داشتند. این فضا در حال حاضر باز شده است. شبکه یک، دو، تا حدودی شبکه سه و سیمرغ مستند تولید می‌کنند و البته شبکه مستند و افق جزو دو شبکه‌ای بودند که تولید مستند در این شبکه‌ها ضریب جدی‌تری داشت و همچنان دارد.
وی ادامه داد: این به نفع تولید مستند در تلویزیون است که مراکز تولید مستند در تلویزیون افزایش پیدا کند و اگر قبلا یک مستندسازی از یک معبر می‌توانست برای تولید مستند عبور کند، الان به اصطلاح بازار تولید گسترده‌تر شده و دست تولید کنندگان باز است.
‌غفوری گفت: در یک مقطعی شورای مستند شکل گرفت اما باید تقویت شود و جدی‌تر عمل کند. این شورا وظیفه سیاستگذاری کلان و راهبردی دارد و باید از همپوشانی‌ها جلوگیری کند.
وی در رابطه با حذف مستندها از کنداکتور زمانی و عدم تمایل پخش از سوی برخی شبکه‌ها، اذعان داشت: فرض کنید شبکه یک، مستندی مثل مستند ایرانگرد را تولید می‌کند، تبلیغ گسترده‌ای می‌کند و برایش برنامه ریزی دارد. برای پخش برخی کارهایی که تولید “الف” هستند، دعوا پیش می‌آید اما مستندهایی که سطح “ج” دارند، اشتیاقی برای پخشش از سوی شبکه‌ها وجود ندارد. رقابت برای پخش مستند خوب وجود دارد ولی این مسئله لازم و ملزوم یکدیگر است.
‌غفوری افزود: طبعا شبکه‌ای که اثر تولیدی دارد، نسبت به آثار تولیدی خودش اهتمام بیشتری دارد. البته وجود شورای راهبردی مستند می‌تواند کمک باشد اما تولید با کیفیت بالاتر مسئله اصلی ماست. در حال حاضر بر سر کارهای درجه “الف” و یا موضوع ژورنالیستی روز، دست و پا می‌شکنند و استقبال می‌کنند.
قائم مقام معاون سیما در رابطه با ارتباط وهماهنگی تهیه کننده بیرونی با معاونت سیما افزود: یک سری کار صورت گرفته است. مثلا شبکه مستند در مقطعی متولی نشست‌هایی بین موسسات تولید کننده مستند بیرون از سازمان در سطح کشور بود. از طرف دیگر این موسسات خواهان پخش مستندهای خود در تلویزیون بودند که هماهنگی خوبی هم رقم خورد و باید تقویت شود.
وی افزود: هدف از این نشست‌ها این بود که موسسات بیرونی از حال و هوای تولید مستند در موسسات دیگر با خبر باشند و هم تلویزیون و شبکه مستند به عنوان هسته مرکزی تولید مستند در تلویزیون، کمک در بهتر دیده شدن مستند تولیدی موسسات بیرونی کند.
غفوری در پایان گفت: امیدوارم آقای زارع زاده که به تازگی به شبکه مستند آمده‌اند، این جلسات را تقویت کنند تا با این اتفاق بتواند در آینده به شورای مستند کمک کند.🔴 منتشر شده در شماره 3258 روزنامه بشارت نو مورخ 1402/10/06