پایان ماه عسل اصلاح طلبان و پزشکیان با حضور وزرای رئیسی در دولت؟!

پدرام کمالی/ پس از دو هفته انتظار، مسعود پزشکیان کابینه خود را به مجلس دوازدهم معرفی کرد. معرفی وزرای دولت چهاردهم درحالی از سوی رئیس جمهور به مجلس صورت گرفت که حامیان اصلی پزشکیان از حضور کم جان چهره های اصلاح طلب، زنان، جوانان و اقلیت های قومی و مذهبی در ساختار دولت گله مندند و این در حالی است که پزشکیان خود را صدای بی صدایان معرفی و هدف از کاندیداتوری خود را پاسخ به مطالبات همین بخش از جامعه عنوان نموده بود. هرچند حضور افرادی چون ظفرقندی به عنوان نماینده جریان پیشرو اصلاحات، که حتی مصطفی تاجزاده به عنوان یکی از چهره های شاخص این جریان نیز سال 1400 وی را فردی مناسب برای تصدی جایگاه ریاست جمهوری دانسته بود، عباس صالحی، صالحی امیری، عبدالناصر همتی و عباس عراقچی در دولت بر سنگینی کفه ترازوی  اصلاح طلبی دولت افزوده است، اما با این حال برخی از چهره های شاخص اصلاح طلب این حضور را ناکافی می دانند.

تشکیل شورای راهبردی دولت چهاردهم

در همان روزهای آغازین پیروزی مسعود پزشکیان، بحث بر سر تصدی وزارتخانه ها به عنوان یکی از مسائل مهم و اساسی مطرح شد. در همین راستا محمد جواد ظریف به عنوان یکی از اعضای اصلی ستاد انتخاباتی رییس جمهور، مسئول انجام ماموریتی شد که تاکنون توسط هیچ رئیس جمهوری اجرا نشده بود. تعیین سازوکار برای انتخاب وزیران و معاونان دولت، بررسی گزینه ها و حتی دادن نمره برای ارزیابی بهتر آن ها، اقداماتی بود که شورای راهبردی انجام داد. اکثر قریب به اتفاق اعضای شورای راهبردی را افرادی تشکیل می دادند که به لحاظ سبقه اصلاح طلبی در جریان اصلاحات شناخته شده بودند؛ علی شکوری راد، حمیدرضا جلایی پور، عباس عبدی و… تنها بخشی از چهره های شناخته شده اصلاح طلب بودند که در ترکیب این شورای جدید برای تعیین وزیران نقش آفرینی می کردند. با اتمام کار شورای راهبردی و اعلام اسامی به رئیس جمهور، اینبار توپ در زمین مسعود پزشکیان بود تا به اولین وعده انتخاباتی که همان استفاده نظریه کارشناسان و متخصصان امور بود جامعه عمل بپوشاند.

اعلام لیست وزیران و استعفای ظریف از معاونت راهبردی رئیس جمهور

پس از دو هفته موعد اعلام اسامی وزیران شد، در روزهای پیش از اعلام اسامی، شایعات و اخباری مبنی بر حضور چهره هایی که همفکر رئیس جمهور نبودند، به گوش می رسید. همزمان با این اخبار و شایعات، آنچه بلند بود دیوار تکذیب و حاشا دولت چهاردهم بود که لیست های منتشر شده صحت ندارد و منتظر اعلام اسامی باشید. اما اعلام اسامی نشان داد آنچه در این روزهای منتهی به معرفی کابینه در فضای مجازی مطرح میشد نه تنها واقعیت داشت بلکه آبسردی بود بر سر تمامی طرفداران پزشکیان چراکه آنها خواهان تغییر جدی در ترکیب کابینه بودند زیرا با نظر آنها، رئیس جمهور تعامل با مجلس دوازدهم و نهادهای حاکمیتی را بر عمل به وعده های انتخاباتی اش ترجیح داده است.

اولین پیامد انتشار اسامی وزیران پیشنهادی با استعفای ظریف از معاونت رییس جمهوری بود. چنانچه ظریف نیز در متنی که در صفحه شخصی اینستاگرام اش منتشر نمود، تلویحاً نارضایتی از ترکیب کابینه جدید را مطرح کرد. وی در پست اینستاگرام خود نوشت:

جناب دکتر پزشکیان وزرای دولت چهاردهم را به مجلس معرفی فرمودند که برای همگی آرزوی موفقیت دارم. از نوزده وزیری که امروز معرفی شدند، سه نفر نامزد نخست، 6 نفر نامزد دوم یا سوم و یک نفر نامزد پنجم کمیته ‌ها و یا شورای راهبری بودند. بارها گفته ‌بودم که انتخاب اعضای دولت حق رئیس جمهور است و شورای راهبری و کمیته ‌ها نهاد مشورتی هستند. از ایشان سپاسگزارم که این افتخار را به بنده دادند که در این تجربه جدید و ابتکار شجاعانه، مشارکتی داشته باشم.

از دوستانم در کمیته ‌ها و شورای راهبری نیز سپاسگزارم که چهار هفته شبانه روز کوشیدند و بیش از هزار نامزد را بررسی کردند، تا نتیجه را به رئیس جمهور محترم ارائه نماییم.

البته از نتیجه کار خود رضایت ندارم و از این ‌که نتوانستم به شکل شایسته ‌ای نظر کارشناسی کمیته ‌ها و حضور بانوان، جوانان و اقوام را آن‌گونه که که وعده داده ‌بودم به نتیجه برسانم، شرمنده ‌ام. البته هنوز برخی معاونت ‌های رئیس جمهور باقی مانده که امید است این کاستی کمی جبران شود.

به هر حال، این اولین تجربه و پر از کاستی بود و بی ‌گمان در آینده بهبود خواهد یافت. ولی در کنار مشکلات دیگر، برای بنده ادامه راه در دانشگاه را رقم زد. در پیشگاه مردم بزرگ ایران برای ناتوانی خود در پیگیری امور در دالان‌ های سیاست داخلی پوزش می‌ خواهم.  برخی بنده را زود رنج دانسته ‌اند. گمان می ‌کنم در دوازده سال گذشته در برابر هجمه‌ های بی‌ سابقه، بیش از بسیاری از مدعیان، صبر و مقاومت نشان داده ‌باشم، ولی نسبت به نگرش و نگرانی مردم حساسیت فراوان دارم.

با وجود اینکه اصلاح طلبان به خصوص جبهه اصلاحات ایران نسبت به معرفی کابینه پیشنهادی رییس جمهوری اعتراضاتی داشته اند، اما با این حال تعدادی از حامیان پزشکیان نیز کابینه وی را قابل دفاع دانستند. در ادامه سعی داریم به بررسی نظرات منتقدان و موافقان  کابینه در فضای سیاسی بپردازیم.

حامیان کابینه پیشنهادی

در این بخش به بررسی نظرات موافقان کابینه پیشنهادی پرداخته می شود. مخرج مشترک دیدگاه این دسته از فعالان سیاسی این است که کابینه معرفی شده به قولی خیر الموجودین است و باید فرصت داد تا بتواند کار کند.

جهانگیری: اگر حامیان رئیس‌جمهور او را تنها بگذارند همه ضرر می‌کنند

اسحاق جهانگیری از فعالان اصلاح طلب و معاون اول دولت های یازدهم و دوازدهم در خصوص کابینه پیشنهادی رئیس جمهور اظهار داشت: دوستان عزیز شرایط گذشته را به یاد آوریم و نگران آینده هم باشیم. به تجربه آموخته‌ام که اگر حامیان رئیس‌جمهور او را تنها بگذارند همه ضرر می‌کنند. البته رابطه میان رئیس جمهور و حامیان و پایگاه رای‌اش نیز دوطرفه و تعاملی است. مقدورات و معذورات را می توان و باید با گفتگو و از طریق ارتباط با بدنه اجتماعی در حد امکان بیان کرد. به حفظ نیروهای توانا و موثر برای کشور کوشید. برغم همه اینها و با وجود نقدهای بجا و نابجا نباید پزشکیان را تنها گذاشت. راه دشواری در پیش است. ولی به معجزه گفتگو باور و امید داشته باشیم.

ابطحی: باید از کابینه پزشکیان دفاع کرد

محمدعلی ابطحی، معاون پارلمانی و رئیس دفتر دولت اصلاحات نیز در واکنش به انتقادها از کابینه مسعود پزشکیان عنوان کرد: پزشکیان بعد از معرفی اعضای دولت، مظلوم قرار گرفته. کابینه‌ای با اکثریت وزرای اصلاح‌طلب پر سابقه، تعدادی جوان، معاونت زنان مقبول. یادمان هست که در قانون اساسی قدرت تقسیم شده است. پزشکیان قرار نبود دعوا کند. که مردم هم خسته از دعوا شده‌اند. من به همین دلیل بدون توجه به خصوصیات وزرا معتقدم باید از کابینه پزشکیان دفاع کرد.

مهاجرانی: در انتخاب وزیران باید کت پوشید و صبور بود

عطاء الله مهاجرانی، فعال سیاسی اصلاح طلب، معاون حقوقی رئیس دولت سازندگی و وزیر ارشاد دولت اصلاحات نیز در واکنش به انتشار اسامی وزرای پیشنهادی در صفحه توییتر خود نوشت: قرار بر جنگ نیست! رئیس جمهور می بایست در انتخاب وزیر کشور با رهبری هماهنگ کند. وزیر کشور جانشین فرماندهی کل قواست و می بایست حکم جانشینی دریافت کند. بدون این حکم هم وزارت کشور نمی تواند مسئولیت ذاتی اش که امنیت کشور است، انجام دهد. در انتخاب وزیران باید کت پوشید و صبور بود.

زیدآبادی: کلیت کابینه قابل دفاع است

احمد زیدآبادی، روزنامه نگار و فعال سیاسی که تجربه زندان را نیز داشته است معتقد است کابینه دکتر پزشکیان قابل دفاع است. وی در کانال تلگرامی خود با عنوان “نگاه متفاوت” نوشت: با توجه به رویکردِ دولت جدید و تنگناها و محدودیت‌های پیش روی آن برای انتخاب وزراء، به جز دو- سه موردِ خاص، بقیۀ کابینه یعنی کلیت آن قابل دفاع است و اگر کارشکنی ‌های معمول در برابر آن صورت نگیرد، به نظرم می‌تواند در گذر جامعه از مشکلات کنونی منشأ اثر شود.

راکعی: به انتخاب پزشکیان احترام بگذاریم

فاطمه راکعی، معاون زنان ستاد پزشکیان و نماینده اصلاح طلب مجلس ششم شورای اسلامی در گفت و گو با انصاف نیوز درباره‌ کابینه و انتخاب‌ های پزشکیان گفت: هواداران پزشکیان قطعا باید مراعات شرایط را کنند و نزدیکان ایشان حتی اگر بیشترین کار را کرده باشند، باید از سهم‌ خواهی اجتناب کنند و به انتخاب وی احترام بگذارند. راکعی اضافه کرد: خودمان را یک لحظه جای ایشان بگذاریم و ببینیم چقدر شرایط ایشان سخت است.

منتقدان کابینه پیشنهادی

این بخش به بررسی انتقادات مطرح شده از کابینه دولت پزشکیان اختصاص دارد. سخن مشترک منتقدان لیست وزیران پیشنهادی، عدم توجه رئیس جمهور به مطالبات جامعه رای خود است.

رنانی: پزشکیان رای مردم را پای قدرت قربانی کرد.

از میان منتقدان کابینه چهاردهم، محسن رنانی، استاد اقتصاد توسعه، واکنش تندی نسبت به اسامی اعلام شده نشان داد. وی در بخشی از متنی که با عنوان “مسعود و چوبه دار” منتشر کرده نوشت: رئیس جمهورِ فقط یک ماه عزیز، انگار تو ایرانی نیستی!؟ تو نمی ‌دانی که برای مردم ایران تراز سیاست ‌مدار صادق و پاک و قدرتمند، فقط امیرکبیر است و مصدق و موسوی؟؟ پس برای چه نشسته‌ ای و دم فروبسته ‌ای؟ نکند در پشت صحنه با اصحاب قدرت بسته ‌ای؟ آیا با وجود آن که اصلی ‌ترین وزیرانت را زدند؛ و مجبورت کردند همان که قبلا تو را برای مجلس و ریاست جمهوری رد صلاحیت کرده بود، اکنون وزیر کنی؛ و رقیبت را که خودشان برای ریاست جمهوری تاییدش کرده بودند حالا برای وزارت دولت تو هم رد صلاحیت کردند؛ و یک نظامی اصول‌گرای حامی حصر و برخورد با حجاب اختیاری را برای وزارت کشور به تو تحمیل کردند؛ و یک بوروکرات چفیه ‌انداز را که تازه اکنون دانشجوی دکتری دانشگاه دفاع ملی است، گفته‌اند بگذاری وزیر آموزش؛ تو باز هم مانده‌ای که بمانی؟ مگر تو انصاف نداری که این ‌گونه حقوق ناشی از رای مردم را به پای قدرت قربانی کرده ‌ای؟

آذر منصوری: ترکیب کابینه با انتظارات اصلاح طلبان فاصله دارد

آذر منصوری، فعال سیاسی اصلاح طلب و دبیرکل جبهه اصلاحات ایران در گفتگو با پایگاه خبری انتخاب، ضمن انتقاد از ترکیب وزیران پیشنهادی، اظهار داشت: نباید انتظار معجزه از این دولت داشت و باید در نظر داشت که بیش از ۸۰ درصد قدرت کشور در اختیار ارکان دیگر قدرت است. از مجلس که حاصل یک انتخابات غیر رقابتی بود گرفته تا نهادهای غیر انتخابی و غیر پاسخگویی که بنا بر تجربه می ‌دانیم که نه تنها کمکی به دولت منتخب مردم نمی‌ کنند بلکه تا بتوانند هم مانع ایجاد می ‌کنند. بنابراین با در نظر گرفتن این اقتضائات و تعریف از ساختار و مناسبات واقع بینانه قدرت در کشور باید انتظارات را از رئیس جمهور مورد حمایت جبهه اصلاحات تنظیم کرد. ما به عنوان جبهه لیستی به رئیس جمهور ارائه نکردیم و این را هم اعلام کردیم اما ترکیب معرفی شده حتما با معدل انتظار و مطلوب جبهه اصلاحات فاصله دارد و ما به همین دلیل روز گذشته در نامه ای به رئیس جمهور نگرانی ‌هایی را در این ارتباط مطرح کردیم و طی روزهای آینده نیز در قالب هیئت رئیسه جبهه اصلاحات پیگیر دیدار با رئیس جمهور هستیم.

روزنامه جمهوری اسلامی: از این کابینه پیام تغییر شنیده نمی شود

روزنامه جمهوری اسلامی نیز در انتقاد به معرفی وزیران پیشنهاد شده ضمن انتقاد از دکتر پزشکیان بابت معرفی گزینه های موجود، نوشت: کابینه پیشنهادی پزشکیان هر نام و عنوانی داشته باشد، این واقعیت را نمی ‌توان درباره آن کتمان کرد که کابینه تغییر نیست. بخش امنیتی کابینه، تفاوت محسوسی با دولت قبل ندارد. بخش سیاست خارجی با توجه به اینکه سکاندارش یکی از همکاران وزیر امور خارجه دولت‌ های یازدهم و دوازدهم است و طبق اعتراف خود آن وزیر سهم وزارتخانه متبوعش در تصمیم‌ گیری ‌ها صفر بوده، در این دولت نیز چیزی بیشتر از صفر نخواهد بود. مهم‌تر اینکه شورای راهبردی سیاست خارجی اخیراً با اضافه شدن رقیب اصلی دکتر پزشکیان، قدرت بیشتری یافته و می ‌تواند با سابقه ‌ای که به عنوان دولت سایه در ۱۳ سال گذشته داشته، سایه سنگین خود را بر سیاست خارجی دولت چهاردهم بگستراند و یک زمستان سرد را بر آن حاکم کند. بخش ‌های دیگر کابینه پیشنهادی نیز حال و روز بهتری ندارند و در مجموع پیام تغییر شنیده نمی ‌شود.

واکنش صادق زیباکلام به معرفی کابینه پیشنهادی

صادق زیباکلام، استاد سابق علوم سیاسی دانشگاه تهران که در حال حاضر در ایام مرخصی از حبس به سر می برد، در خصوص کابینه پزشکیان اظهار داشت: بین کابینه ‌ای که آقای پزشکیان معرفی کردند و انتظاراتی که از کابینه ایشان میرفت، نه یک شکاف که یک دره عمیق هست. اما من همچنان امیدوار هستم. من به پزشکیان نه برای کابینه مطلوب رای دادم نه برای پیشرفت و نه ترقی. من صرفا به این خاطر به او رای دادم که “خالص سازی” انقلابیون ادامه نیابد.

دفاع عارف از لیست وزرای پیشنهادی: راهبرد انتخاب وزرا توجه به تفکر سیاسی نیست

محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهور در واکنش به انتقادات مطرح شده در خصوص لیست ارائه شده وزیران به مجلس اظهار داشت: راهبرد انتخاب مدیران و وزرا در این دولت توجه به تفکر سیاسی نیست و باید مدیران دولت چهاردهم به دنبال تحقق آرمان‌ها و ارزش‌های نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و مطالبات مردم و و وعده‌های داده شده توسط رئیس‌جمهور و در رأس همه آنها حل مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم باشند.