پیشنهاد بسته اقتصادی  به رئیس جمهور منتخب

دکتر مهدی گل سفید علوی؛

پژوهشگر اقتصاد

اقتصاد درد درمان نشده دهه های اخیر جامعه ماست. یک بیماری سهمناک که تاکنون در این اقلیم لاعلاج باقی مانده است. بیماری اقتصادی ایران علل متفاوتی دارد اما قطعا بسیاری از آسیب های مذکور ناشی از عملکرد نامطلوب مسئولان اقتصادی کشور بوده است که این موضوع همواره مورد سوال جامعه و نخبگان کشور قرار گرفته است. تصمیمات مسئولانی که بعضی از آن ها را می‌توان یک کودتای اقتصادی نامید. کودتا علیه بازار سرمایه، علیه تولید و رشد اقتصادی کشور. البته از عوامل زمینه ای اقتصاد ایران نمی توان چشم پوشی کرد و قطعا هیچ برنامه و سیاست اقتصادی توان درمان یک شبه و کوتاه مدت این رنج ها و آسیب های فعلی را ندارد. اما می توان با تمرکز به مسائل اصلی اقتصاد و سیاست گذاری صحیح تا حدی این قطار را به ریل و مسیر اصلی بازگرداند.

در این راستا برخی آسیب ها و نکات قابل توجه برای مطالعه و به عنوان یک خطوط راهنما ارائه می گردد.

یک – اقتصاد ایران سال هاست گروگان مسئولین ناکارآمد در سطوح مختلف است. مسئولان اقتصادی را از افراد متخصص این حوزه انتخاب کنید. همه اعضای دولت باید دارای بینش اقتصادی باشند. عدم اشراف و تمرکز مسئولان اقتصادی به پارامترهای مهم و اصلی اقتصادی، اختصاصی و اکوسیستم کسب و کار و توجه خاص و بیش از اندازه ایشان به مسائل صرفا سیاسی، فرهنگی و سیاست خارجی کشور، همواره عاملی مخرب در اقتصاد کشور بوده است.

دو – وضعیت فعلی بازار سرمایه را با حداقل دخالت غیر کارشناسانه به سرعت سامان دهید. بورس خط مقدم تولید کشور و موتور محرکه رونق اقتصادی است. بورس تضمین کننده ادامه حیات و فعالیت تولید است. در سال های اخیر حاشیه سود شرکت های بورسی کاهش یافته است. کاهش حجم معاملات، ناامیدی از بورس و عدم اعتماد عمومی شکل گرفته در این خصوص برای اقتصاد کشور بسیار مخرب می باشد.

سه – تحریم ها را به عنوان عامل اساسی آسیب فعلی جدی بگیرید. با گذشت زمان و تجربه ای بسیار تلخ ثابت شد که تحریم ها نه کاغذ پاره بودند و نه بی اثر. امکان رشد اقتصادی و حل مشکلات آن بدون کاهش تحریم های فعلی عملا امکان پذیر نخواهد بود. البته حل موضوع تحریم ها ساده نیست و در دهه های اخیر بیشترین آسیب و آوار را بر اقتصاد ایران داشته است‌.

چهار – در زمینه ایجاد اشتغال پایدار لطفا فقط شعار ندهید. نرخ بالای بیکاری به خصوص بیکاری جوانان با توجه به پیامدهای گسترده فردی و اجتماعی این پدیده در اسرع وقت باید حل شود.

پنج –  چاقوی دولت در اقتصاد باید کند شود. دخالت های بیشمار دولت در امور مختلف، اقتصاد را فلج کرده است. به خصوص قیمت گذاری های دستوری در نهایت به ضرر اقتصاد خواهد بود.

شش – موضوع جذب سرمایه خارجی نماد ثبات و وجود بستری پایدار برای اقتصاد کشور است که باید سامان دهی شود. البته این موضوع خود معلول طیف گسترده ای از سیاست ها و اقدامات است که باید با تدبیر خاصی در این زمینه تصمیم گیری شود.

هفت – سرمایه گذاری در زمینه هایی که کشور مزیت نسبی دارد؛ باید تفاوت بین خودکفایی و خود اتکایی را بهتر درک کرد. به جای تاکید بر تولید در حوزه هایی که عملا صرفا اقتصادی و اهمیت خاصی ندارند باید در زمینه هایی که مزیت نسبی وجود دارد عمیقا برنامه ریزی و سرمایه گذاری کرد.

هشت – منطقی سازی نرخ بهره با مطالعه و کارشناسی دقیق

نه – ایجاد تسهیلات و حمایت واقعی از صادرات؛ سقوط تراز تجاری فعلی ناشی از سیاست های ناکارآمد و اقدامات غلط در موضوع پیمان سپاری ارزی است.

نرخ تبادل ارز حاصل از صادرات باید حتما مورد بازنگری مجدد قرار گیرد چرا که حاشیه سود صادرات و در واقع حاشیه سود تولید به هیچ عنوان توجیه اقتصادی ندارد و انگیزه های صادراتی را به شدت کاهش داده است.

ده – اجرای صحیح خصوصی سازی به معنای واقعی و فراگیر آن

یازده – تقویت قدرت خرید طبقه متوسط جامعه؛ در سال های اخیر به علت کاهش قدرت و توان خرید طبقه متوسط شاهد افزایش شکاف طبقاتی و عملا فقیر تر شدن مردم بوده ایم. بزرگ شدن طبقه متوسط در هر جامعه ای عامل رونق اقتصادی است.

دوازده – منطقی سازی و هدفمندسازی نظام مالیاتی کشور؛ نظام مالیاتی فعلی طبقه متوسط جامعه را هدف گرفته است و از قدرت خرید این طبقه کاسته شده است. مالیات های گسترده باید به صورت هوشمندانه و هدفمند از فعالیت های سوداگرانه اخذ شود.

سیزده – با سیاست گذاری مناسب فضای سوداگری، رانت آفرینی و فساد را کاهش دهید. اقدامات صرفا پلیسی، درمان گر درد اقتصاد ایران نیست.

چهارده – به معنای واقعی از تولید حمایت کنید. در حال حاضر تولید، بهره ور و اقتصادی نیست. در شرایط فعلی حاشیه سود تولید تقریبا یک سوم نرخ بهره تسهیلات بانکی است.

پانزده – توجه فراگیر و سیستماتیک به نخبگان جامعه؛ برای حل مشکل اقتصاد یک کمپین عمومی فراگیر از متخصصین و اقتصاددانان با رویکردهای مختلف سیاسی و نظری تشکیل دهید.

شانزده – دگردیسی گسترده در نظام گمرکی کشور با رویکرد رقابتی کردن صنایع و تولید رانتی

هفده – حل مشکل ناترازی بانک ها به عنوان یک اقدام با اولویت و فوری

هجده – تنش زدایی در سیاست خارجی با هدف ایجاد بستر اقتصادی امن و پایدار برای جذب سرمایه

نوزده – شاید در کوتاه مدت نتوان مشکل تورم را حل کرد، اما مسئولان اقتصادی می توانند با رفتار صحیح و علمی انتظارات تورمی را در کوتاه مدت تا حدی مدیریت نمایند. رفتار مسئولان اقتصادی باید واقع گرایانه، صادقانه و امیدآفرین باشد.

بیست – تمرکز بر فرآورده سازی و جلوگیری حداکثری از خام فروشی