کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی با توسعه اقتصاد دیجیتال

کیوان نقره کار کارشناس ارشد فناوری اطلاعات در گفتگو با «بشارت نو» مطرح کرد:

فیروزه نعیمی/ در جهان امروز که مرز میان فناوری و زندگی روزمره به‌طرز فزاینده‌ای در حال محو شدن است، نقش فضای مجازی و فناوری اطلاعات در توسعه اقتصادی، اجتماعی و حتی فرهنگی کشورها به امری انکارناپذیر تبدیل شده است. در چنین شرایطی، نادیده گرفتن ظرفیت‌های این فضا می‌تواند به‌معنای عقب‌ماندن از جریان پرشتاب توسعه جهانی باشد.
در شرایطی که فناوری اطلاعات و ارتباطات به‌سرعت در حال دگرگون‌کردن چهره اقتصاد جهانی است، غفلت از ظرفیت‌های فضای مجازی می‌تواند توسعه‌یافتگی کشورها را با چالش جدی مواجه کند.
هم‌زمان با روز جهانی ارتباطات، کیوان نقره‌کار، کارشناس ارشد فناوری اطلاعات و ارتباطات، در گفت‌وگویی بر اهمیت راهبردی فناوری‌های نوین ارتباطی در شکل‌دهی به آینده اقتصادی و اجتماعی کشورها تأکید کرد.
وی با اشاره به نقش تاریخی فناوری در تحول اقتصاد جهانی گفت: «از دوران انقلاب کشاورزی تا عصر دیجیتال و هوش مصنوعی، فناوری همواره موتور محرک بهره‌وری، نوآوری و توسعه بوده است. در این میان، فناوری اطلاعات و ارتباطات جایگاهی محوری در ایجاد زیرساخت‌های نوین برای رشد اقتصادی دارد.»
این کارشناس، معتقد است که کشورهای پیشرو با بهره‌گیری هدفمند از فناوری‌های نوین توانسته‌اند مسیر رشد اقتصادی، اشتغال‌زایی و صادرات دانش‌بنیان را هموار کنند. توسعه پایدار بدون بهره‌گیری از فرصت‌های فضای مجازی ممکن نیست و توجه به حوزه ICT دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی راهبردی برای هر کشوری است که در پی رشد اقتصادی، اشتغال‌زایی، ارتقای جایگاه بین‌المللی و رفاه اجتماعی است.

نقره کار روز ارتباطات و روابط عمومی را فرصتی مغتنم برای بازنگری در نگاه سنتی به فناوری اطلاعات دانست و تصریح کرد: «دیگر نمی‌توان فضای مجازی را صرفاً ابزاری برای سرگرمی یا اطلاع‌رسانی دانست. این فضا اکنون به بستری حیاتی برای رشد اقتصادی، شکل‌گیری کسب‌وکارهای نوآورانه و رقابت در بازارهای جهانی تبدیل شده است.»
به گفته این کارشناس، کشور ما نیز از ظرفیت‌های بالقوه و نیروی انسانی متخصص و ظرفیت علمی و دانشگاهی در موقعیت مطلوبی در حوزه ICT برخوردار است، اما تا زمانی که زیرساخت‌های ارتباطی تقویت نشود و دولت نقش حمایتی خود را در توسعه پلتفرم‌ها، تولید نرم‌افزار و توانمندسازی نیروی انسانی ایفا نکند، این ظرفیت‌ها بالفعل نخواهند شد.
همچنین بر ضرورت سرمایه‌گذاری راهبردی در حوزه‌های کلیدی مانند طراحی نرم‌افزار، خدمات دیجیتال و تولید محتوا تأکید کرد و گفت: «ما باید بتوانیم علاوه بر تأمین نیاز داخلی، در بازار بین‌المللی نیز سهمی برای خود تعریف کنیم. این امر مستلزم تربیت نیروی متخصص، به‌روزرسانی دانش دانشگاهی و هم‌افزایی میان دولت، بخش خصوصی و نخبگان دانشگاهی است.»
وی با تأکید بر مسئولیت دولت‌ها در بهره‌برداری مؤثر از فناوری، افزود: «دولت‌ها باید از طریق سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه، زیرساخت‌سازی، آموزش و حمایت از نوآوری، مسیر استفاده هدفمند از فناوری‌های نو را هموار کنند. فناوری زمانی به رشد منجر می‌شود که در بستر اعتماد، شفافیت و دسترسی عمومی قرار گیرد.»
این کارشناس حوزه فناوری همچنین بر ضرورت مشارکت بخش خصوصی در توسعه اقتصاد دیجیتال تأکید کرد و گفت: «برای بهره‌گیری مؤثر از فرصت‌های ارتباطی، لازم است فعالان اقتصادی اعتماد بیشتری به فناوری داشته باشند و در زیرساخت‌های هوشمند سرمایه‌گذاری کنند. تعامل سازنده دولت و بخش خصوصی در این مسیر، کلید موفقیت ملی است.»
همچنین، توسعه اقتصاد دیجیتال را یکی از ابزارهای کلیدی در کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی دانست و گفت: «کشورهایی که توانسته‌اند از طریق صادرات نرم‌افزار، خدمات ابری، پلتفرم‌های آنلاین و تولید محتوای دیجیتال سهمی در اقتصاد جهانی پیدا کنند، هم‌زمان موفق به ایجاد اشتغال گسترده و جذب سرمایه‌های خارجی نیز شده‌اند.»
او در ادامه افزود: «اگر ایران بخواهد در عرصه رقابت جهانی حضور مؤثر داشته باشد، باید از سیاست‌گذاری‌های مقطعی عبور کند و به سمت تدوین یک نقشه‌ راه جامع ملی در حوزه فناوری اطلاعات برود. این نقشه‌ راه باید با مشارکت بخش‌های دولتی، خصوصی، دانشگاهی و نخبگان تدوین شود و تمرکز آن بر توسعه زیرساخت، بومی‌سازی فناوری، حمایت از استارتاپ‌ها و صادرات خدمات دیجیتال باشد.»

به باور این کارشناس، بازار دیجیتال کشور هنوز با اشباع فاصله زیادی دارد و ظرفیت بالایی برای خلق ثروت در آن نهفته است. او تأکید کرد: «با فراهم شدن بستر مناسب، می‌توان از توان هزاران برنامه‌نویس، طراح، و فارغ‌التحصیل دانشگاهی در تولید محصولات داخلی و رقابت‌پذیر با نمونه‌های خارجی استفاده کرد. این موضوع به‌ویژه برای جوانان می‌تواند دریچه‌ای به‌سوی اشتغال مولد، پایدار و پر‌درآمد باز کند.»
کیوان نقره کار خاطرنشان کرد: «در دوران پساکرونا، بسیاری از کشورها با شتاب بیشتری به سمت دیجیتالی‌شدن پیش رفتند. این یک زنگ بیدارباش برای ماست. نمی‌توان با ابزارهای دیروز، به جنگ چالش‌های امروز رفت. لازم است نهادهای سیاست‌گذار، نگاه سنتی به فضای مجازی را کنار بگذارند و آن را به‌عنوان رکن اساسی حکمرانی هوشمند بپذیرند.»
همچنین «زمان آن رسیده که ایران با تدوین نقشه راه ملی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، نه‌تنها به نیازهای داخلی پاسخ دهد، بلکه با حضور فعال در بازارهای جهانی، جایگاه خود را در آینده اقتصاد دیجیتال تثبیت کند.» وی خاطرنشان کرد: «روز جهانی ارتباطات یادآور آن است که آینده، متعلق به جوامعی است که به قدرت داده، اتصال و نوآوری ایمان دارند و آن را در خدمت توسعه انسانی به‌کار می‌گیرند.»
در پایان، این کارشناس تأکید کرد: «تحقق توسعه دیجیتال در گروی عزم ملی است. اگر همه نهادها از آموزش و پرورش گرفته تا صنعت و اقتصاد، به این باور برسند که فناوری اطلاعات پیشران توسعه است، آنگاه می‌توان به آینده‌ای امیدوار بود که در آن، ایران نه‌فقط مصرف‌کننده فناوری، بلکه تولیدکننده و صادرکننده دانش دیجیتال باشد.»