۱۲ درصد مرگ در ایران ناشی از آلودگی هواست

رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوا دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به نقش ۱۲ درصدی آلودگی هوا در فوتی‌های کشور گفت: توقف مصرف مازوت در سه نیروگاه توسط دولت چهاردهم می‌تواند فرصت باشد اما مساله مهم داشتن برنامه و نصب تجهیزات کنترل آلودگی هوا بر روی صنایع و نیروگاه‌ها است که برای رسیدن به آن باید سرمایه‌گذاری سرعت بگیرد.
محمد صادق حسنوند در گفت وگو با ایرنا افزود: در حال حاضر آلودگی هوا مهمترین عامل خطر محیطی است، یعنی مهمترین آلودگی محیط زیستی است که نه فقط سلامت مردم کشور ما بلکه سلامت مردم جهان را به خطر می اندازد، بر اساس رتبه بندی هایی که وجود دارد از بین عوامل خطر و ریزفاکتورها آلودگی هوا جزو چهارمین عامل خطر است، حتی گاهی سومین عامل هم شناخته می شود.
وی اظهارداشت: بر اساس اطلاعات مرکز تحقیقات آلودگی هوا که داده های آن از ایستگاه های پایش سراسر کشور گرفته شده، نشان می دهد که سال گذشته حدود ۵۰ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا در کشور رخ داده ، این تعداد موارد مرگ بین ۱۰ تا ۱۲ درصد از کل موارد مرگ در کشور را به خود اختصاص داده است، سالانه حدود ۴۵۰ هزار مورد مرگ ناشی از عوامل مختلف مانند تصادف و بیماری در کشور اتفاق می افتد که از این تعداد ۵۰ هزار مورد آن به آلودگی هوا منتسب است یعنی تقریبا حدود ۱۲ درصد از کل موارد مرگ را به خودش اختصاص می دهد.
وی ادامه داد: بنابراین آلودگی هوا یکی از عوامل خطر جدی و مهمترین آلاینده محیط زیستی است که سلامت مردم را تهدید می کند؛ روند تغییرات آلودگی هوا را بر اساس داده های به دست آمده از ایستگاه های پایش دریافت می کنیم، در کشور ۲۰۰ تا ۳۰۰ ایستگاه پایش وجود دارد که تعدادی از آنها وابسته به سازمان حفاظت محیط زیست، برخی متعلق به شهرداری ها و تعدادی نیز متعلق به وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی است، این ایستگاه ها اندازه گیری غلظت آلاینده های هوا را انجام می دهند، در دانشگاه علوم پزشکی تهران هر ساله این داده ها را گرفته و تحلیل و روند تغییرات آلاینده های هوا و اثرات آنرا برآورد می کنیم.
حسنوند گفت: مهمترین آلاینده ای که در حال حاضر در کشور وجود دارد و تعداد روزهای ناسالم را رقم می زند ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون است، این آلاینده تقریبا از سال ۱۳۹۰ تاکنون اندازه گیری می شود سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷ روند تغییرات این آلاینده کاهشی بود، یعنی بهترین سال از لحاظ آلودگی هوا تاکنون سال ۱۳۹۷ بود که علت آنهم ناپایداری جوی و بارندگی های مناسب در کشور بود، بعد از آن سال های ۱۳۹۸، ۱۳۹۹، ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ یعنی چهار سال متوالی تقریبا روند افزایش غلظت آلاینده ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون را داشتیم یعنی رکورد افزایش آلاینده هوا در آن چهار سال زده شد.

غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون ۵.۵ برابر حد سلامت
وی افزود: سال ۱۳۹۷ که بهترین شرایط جوی را داشتیم هم میانگین غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون مثلا در شهر تهران ۲۷ میکروگرم بر متر مکعب بود که این عدد تقریبا ۵.۵ برابر حد سلامت است، یعنی در بهترین سال هم غلظت آلاینده ها ۵.۵ برابر حد سلامت بود، در سال ۱۴۰۱ نسبت به ۱۴۰۰ رکورد افزایش غلظت ذرات معلق رقم خورد، غلظت آلاینده ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون حدود ۳۰ درصد در سال ۱۴۰۱ نسبت به ۱۴۰۰ افزایش یافت اما در سال ۱۴۰۲ به طور متوسط حدود ۱۵ درصد غلظت آلاینده ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون کاهش یافت بنابراین همواره شاهد تغییراتی در این آلاینده هستیم، در واقع معمولا آلاینده های هوا که چندان تحت تاثیر عملکردی نیستند یا برنامه های کنترلی ندارد، عمدتا تحت تاثیر شرایط جوی قرار می گیرند یعنی اگر سالی پربارش باشد و ناپایداری جوی داشته باشیم غلظت آلاینده ها کم می شود و برعکس اگر هوا پایدار باشد غلظت آلاینده ها افزایش می یابد.
وی به غلظت دی اکسید گوگرد در خصوص بحث مازوت اشاره کرد و گفت: اندازه گیری اکسید گوگرد به عنوان یک آلاینده از سال ۱۳۸۵ انجام شد و خوشبختانه همواره روند کاهشی داشته است یعنی حذف یا کاهش مقدار گوگرد از سوخت باعث شد که غلظت این آلاینده در هوای کشور به شدت کاهش یابد آمارها نشان می دهد بیش از ۸۵ تا ۹۰ درصد از غلظت اکسید گوگرد در هوا کاهش یافته همچنین از غلظت آلاینده منواکسید کربن هم کاسته شده است. رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوا دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهارداشت: ارتقا فناوری خودروها از کاربراتوری به انژکتوری موجب شد تا انتشار اکسید گوگرد و منواکسید کربن کاهش یابد البته این فناوری موفقیتی است که دنیا به آن دست یافته، خودروسازان داخلی هم از آن تبعیت کردند و بر اساس آن غلظت منواکسید کربن کاهش یافت.
وی گفت: سال گذشته برای شهر تهران میانگین غلظت ذرات معلق حدود ۳۲ میکروگرم بر متر مکعب بود، سال قبل آن

یعنی ۱۴۰۱ غلظت ۳۸ میکروگرم بر متر مکعب بود، اکنون مقداری غلظت کاهش یافته است، در واقعیت خیلی عملکرد ما تاثیر نداشته یعنی خیلی خودروی فرسوده ای از رده خارج نشده و حمل و نقل چندان توسعه نیافته است بنابراین کاهش غلظت تا حدود زیادی به شرایط جوی بر می گردد.
وی افزود: با این وجود وضعیتی که اکنون در زمینه ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در کشور وجود دارد حدود ۶ برابر حد سلامتی دنیا است، براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت عدد ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون باید ۵ باشد یعنی سالانه غلظت این ذرات باید ۵ میکروگرم باشد که در این شرایط اثرات کمی مشاهده می شود نه اینکه هیچ اثری مشاهده نشود، اما در شهری مانند تهران ۵.۵ برابر بالاتر از حد سلامت جهانی و ۲.۵ برابر استاندارد ملی که عدد ۱۲ میکروگرم بر متر مکعب است، قرار داریم.
حسنوند درباره توقف مازوت سوزی در سه نیروگاه کشور گفت: در هر کدام از شهرها منابع انتشار متعددی داریم، در شهری مانند تهران عمدتا آلودگی ناشی از منابع متحرک است، در شهرهایی مانند اصفهان و اهواز هم منابع متحرک و هم منابع ثابت نقش دارند بنابراین یک طیف وسیعی از منابع انتشار مانند خودروها، صنایع مختلف مانند نیروگاه ها، فولاد، نفت و گاز را داریم که هر کدام در آلودگی هوا نقش دارند.