تاثیر پیروزی «ممدانی» بر سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران

«بشارت نو» انتخاب نخستین شهردار مسلمان نیویورک را بررسی می‌کند:
سیدمحسن میرحسینی/عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه یزد

زهران ممدانی، سیاستمدار ۳۴ ساله دموکرات سوسیالیست و عضو سابق مجلس ایالتی نیویورک، در انتخابات شهرداری این شهر که در ۴ نوامبر ۲۰۲۵ برگزار شد، با کسب حدود ۵۰٫۴ درصد آرا (بیش از ۱ میلیون رأی) پیروز شد و از ژانویه ۲۰۲۶ شهردار نیویورک خواهد بود. این پیروزی او را به نخستین شهردار مسلمان، جوان‌ترین شهردار نیویورک در بیش از یک قرن، و نخستین شهردار سوسیالیست دموکرات پس از دهه‌ها تبدیل کرد.
تقابل مستقیم با دولت ترامپ
ممدانی به طور علنی از سیاست‌های ترامپ انتقاد کرده و خود را حامی مقابله با گرایش‌های اقتدارگرایانه دولت ترامپ ‏معرفی می‌کند. او اعلام داشته که اولویت دارد در برابر تهدیدات ترامپ (مانند قطع کمک‌های مالی فدرال به نیویورک) ‏ایستادگی کند و در عین حال باب مذاکره را باز گذاشته است. در واکنش به پیروزی ممدانی، ترامپ تهدید به کاهش بودجه فدرال شهر و مطرح کردن انتقادهایی از گرایش‌های ‌‏ایدئولوژیک او کرده است؛ این رویکرد، امکان تشدید تنش میان دولت مرکزی و شهرداری نیویورک، و افزایش ‏گفت‌وگو ‏درباره سیاست‌های خاورمیانه و ایران در فضای عمومی امریکا را فراهم می‌سازد‎.‎
ممدانی فعال و منتقد سرسخت سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه، به خصوص حمایت از اسرائیل و رویکرد امریکا به ‌‏ایران، شناخته می‌شود. انتخاب او و صدای او علیه جنگ‌طلبی و تحریم‌ها می‌تواند بازتاب اجتماعی و رسانه‌ای وسیعی ‌‏داشته باشد و موجب افزایش نقد و فشار افکار عمومی بر سیاست‌های دولت ترامپ علیه ایران شود. اگرچه شهردار ‌‏نیویورک مستقیماً تصمیم‌گیر سیاست‌های دولت فدرال نیست، ولی به دلیل اهمیت نمادین جایگاه و نفوذ اجتماعی، در ‌‏شکل‌دهی به افکار عمومی و فشار بر دولت می تواند موثر باشد.
تاثیر احتمالی بر سیاست خارجی و موضوع ایران
هرچند برخی از تحلیل گران اصول گرا در خصوص تأثیرپیروزی ممدانی بر رابطه دولت آمریکا با ایران بیش از حد خوشبین هستند‏ و برخی رسانه‌های داخلی پیروزی او را «زلزله سیاسی» و «شکاف در هژمونی طرفدار اسرائیل» توصیف کرده‌ و آنرا نشانه‌ای از تغییر در سیاست آمریکا می‌دانند و پیروزی او به عنوان نخستین شهردار مسلمان نیویورک را پیروزی نماد ‏موفقیت مسلمانان در غرب دانسته و از آن در پروپاگاندای خود برای نشان دادن «تغییر آمریکا» یا ‌‏«شکست صهیونیسم» استفاده کردند و ‏آن را «پیروزی تاریخی» خواندند‎ اما بنظر می رسد تأثیرات مستقیم این امر برای ایران تقریباً صفر باشد چرا که شهردار نیویورک در سیاست خارجی آمریکا، روابط با ایران، تحریم‌ها یا مسائل هسته‌ای هیچ نقشی ندارد و این حوزه‌ها در اختیار رئیس‌جمهور، کنگره و وزارت خارجه آمریکاست ولی این پیروزی می تواندتاثیرات غیرمستقیم و نمادین رسانه‌ای و سیاسی داخلی آمریکا داشته و جنبه های مثبت احتمالی نیز برای ایران داشته باشد
تأثیرات منفی یا محدودکننده برای ایران
ممدانی منتقد دیکتاتورهای چپ مانند مادورو (ونزوئلا) و کاسترو (کوبا) بوده و تحریم‌های آمریکا علیه این کشورها را «بدترکننده وضعیت مردم» خوانده است که این امر مخالف سیاست های کشورمان می باشد. تمرکز اصلی او روی مسائل داخلی نیویورک (مسکن، حمل‌ونقل رایگان، مالیات بر ثروتمندان) است و بعید است وقت زیادی برای ایران صرف کند و در صورت تشدید تنش میان ایران و آمریکا، موضع او به عنوان یک مقام محلی تأثیر واقعی نخواهد داشت.

خلاصه اینکه پیروزی ممدانی برای ایران بیشتر یک پیروزی تبلیغاتی و نمادین است تا عملی و هرچند تهران آن را نشانه‌ای از تضعیف نفوذ اسرائیل در آمریکا و رشد نیروهای ضدجنگ می‌بیند، اما تغییر واقعی در روابط آمریکا-ایران یا سیاست تحریم‌ها ایجاد نمی‌کند.
از سوی دیگر حضور ممدانی با گرایش‌های انتقادی و مستقل، اگرچه قدرت اجرایی بر سیاست ایران ندارد، ‌‏اما ‏می‌تواند فضای اجتماعی و رسانه‌ای را علیه سیاست‌های تندرو دولت ترامپ فعال کند و بصورت ‌‏غیرمستقیم بر تصمیم گیری های آمریکا در خصوص جمهوری اسلامی ایران به شرح ذیل ‏تاثیرگذار باشد:
1- مخالفت با مداخلات نظامی و تحریم‌ها
ممدانی صراحتاً حملات نظامی آمریکا به سایت‌های هسته‌ای ایران را «اقدامی غیرقانونی و بی‌ثبات‌کننده» خوانده و مخالفت خود را با سیاست‌های مداخله‌جویانه و جنگ‌افروزانه اعلام کرده است. این رویکرد تقابل جدی با سنت مداخلات نظامی و تحریم‌های گسترده است و دایره نقد و مخالفت با چنین اقداماتی را در فضای عمومی و بین‌المللی افزایش می‌دهد، به‌خصوص در شهری چون نیویورک که قطب رسانه و دیپلماسی عمومی است.
2- تأثیر بر افکار عمومی و فشار سیاسی

با توجه به جایگاه شهرداری نیویورک و قدرت رسانه‌ای این مواضع، احتمال افزایش فشار اجتماعی و سیاسی بر دولت آمریکا برای بازنگری در سیاست‌های سختگیرانه و تحریمی در قبال ایران وجود دارد. ممدانی با تاکید بر صلح و انتقاد از «همیشه جنگ» زمینه امید برای نزاع کمتر و دیالوگ بیشتر را تقویت می‌کند که می‌تواند موج جدیدی از فعالیت مدنی و فشار سیاسی برای تغییر سیاست خارجی ایجاد کند.
3- برجسته‌سازی حقوق شهروندی، عدالت و مخالفت با تبعیض
مواضع انتقادی ممدانی نسبت به سیاست‌های خارجی آمریکا معمولاً با تاکید بر عدالت اجتماعی، حقوق شهروندی و مخالفت با اسلام‌هراسی یا نژادپرستی همراه است. این نگاه، در عرصه رسانه‌ای و سیاسی می تواند فضای بازتری برای گفت‌وگو درباره روابط با ایران، دیدگاه‌های مسلمانان و نقد سیاست‌های تنبیهی یا مداخله‌گرایانه ایجاد کند.
4- زمینه‌سازی برای ائتلاف‌های جدید و اثرگذاری غیرمستقیم
حضور فعال شهرداری نیویورک با مواضع ضدمداخله‌گرایانه و ضدتحریمی، می‌تواند صدای جنبش‌های ضدجنگ و فعالین مخالف سیاست‌های تندروی آمریکا را تقویت کرده و به طور غیرمستقیم در تدوین سیاست‌های آینده، به ویژه در فضای انتخاباتی، تاثیرگذار باشد.
5- افزایش فضای انتقاد و دیپلماسی نرم
ممدانی با انتقاد شدید از حملات نظامی آمریکا علیه ایران و تاکید بر غیرقانونی بودن این اقدامات می تواند به نوعی گفتمان ضدمداخله، طرفدار صلح و ضدتحریم‌ها در جامعه و نهادهای شهری آمریکا مشروعیت ‌بخشد.
6- تقویت جایگاه ایرانیان و فعالان صلح
در محیطی مانند نیویورک که جامعه ایرانی و مسلمانان جایگاه قابل توجهی دارند، سیاست‌های ممدانی موجب جلب حمایت و ایجاد حس امنیت برای این اقلیت‌ها می‌شود و آنان را فعال‌تر وارد فضای سیاست و رسانه خواهد کرد. این امر می‌تواند تا حدی موجب کاهش تنش‌های فرهنگی و اجتماعی و حتی تسهیل پروژه‌های دیپلماسی مردمی (People-to-People Diplomacy) در روابط دو کشور شود.
7- اثرگذاری غیرمستقیم بر فضای مذاکره
مواضع شهرداری مانند ممدانی، با رساندن صدای منتقدان جنگ و تحریم به گوش جامعه جهانی و حتی سیاست‌گذاران ایرانی، می‌تواند زمینه روانی مثبتی برای تجدید مذاکره و کاهش فشار فراهم آورد. اگرچه تصمیم درباره مذاکرات یا رفع تحریم‌ها در واشنگتن گرفته می‌شود اما این فضا به‌خصوص در مواقع بحران، بر ذهنیت مذاکره‌کنندگان و رفتار دیپلمات‌ها بی‌اثر نیست.
8- تاثیرگذاری بر سیاست‌گذاران دموکرات و شکل‌دهی به روندهای همسو
سیاستمدارانی که به مبانی عدالت اجتماعی و حقوق بشر نزدیک‌تر هستند، ممکن است با استناد به مواضع و گفتمان ممدانی، پرونده‌های تحریمی را مورد بررسی مجدد قرار دهند یا با مطالبه لغو تحریم‌های یکجانبه، زمینه بحث‌های جدیدی را در کنگره یا در حوزه افکار عمومی فراهم کنند البته این موضوع زمانی می تواند معنا پیدا ‌کند که دموکرات‌ها برنامه‌هایی برای بازنگری در سیاست خارجی یا کاهش تنش با ایران داشته باشند.
در نهایت باید گفت موضع‌گیری‌های زهران ممدانی مستقیماً سیاست های ایالات متحده را تغییر نمی‌دهد و نمی توان همانند برخی محافل داخلی پبروزی وی را جشن گرفت اما با تقویت فشار اجتماعی، خلق گفتمان جدید و حمایت از جوامع مخالف سیاست های ترامپ می تواند اثر غیرمستقیم بر روندها و احتمال بازنگری در آینده را داشته باشد. .