جشنواره فجر برای تأثیرگذاری باید استانداردها را رعایت کند

پرویز جاهد، منتقد فیلم و پژوهشگر سینما :
پرویز جاهد، منتقد فیلم و پژوهشگر سینما گفت: جشنواره جهانی فجر اگر بخواهد تأثیرگذار باشد باید استانداردهایی را رعایت کند. یکی از استانداردها، نبود سانسور است. در ایران خط قرمزها و محدودیت‌هایی وجود دارد که دست مدیران جشنواره را می‌بندد. بسیاری از فیلمسازان جهانی حاضر نیستند حتی یک فریم از فیلمشان حذف شود.
پرویز جاهد، منتقد فیلم و پژوهشگر سینما، در گفت‌وگو با ایرنا درباره جایگاه جهانی سینمای ایران تأکید کرد: حتماً سینمای ایران جهانی است. همه سینماهای ملی دنیا در قالب‌هایی ساخته می‌شوند که به‌خاطر محدودیت زبان و فرهنگ، امکان پخش جهانی گسترده ندارند. اگر یک فیلم ایرانی بخواهد در لندن اکران شود، فقط در سینماهای خاص امکان‌پذیر است و نمی‌تواند مانند یک فیلم بلاک‌باستر هالیوودی در گستره وسیع اکران شود. بنابراین انتظار اینکه یک فیلم ایرانی در همه سینماهای پاریس نمایش داده شود، درست نیست.
او با اشاره به نمونه‌های محدود اکران‌های موفق افزود: این اتفاق برای بعضی فیلم‌ها مثل «جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغری فرهادی در محدوده کوچکتری افتاده. اکران گسترده مثل فیلم‌های هالیوودی هرگز برای سینمای ایران اتفاق نمی‌افتد.
سینمای ایران برای مخاطبان غربی جذاب است
جاهد درباره معیار جهانی بودن سینمای ایران توضیح داد: جهانی شدن یعنی این که جهان شما را بشناسد. امروز سینمای ایران در کنار سینمای کره، ترکیه و چین یکی از مهم‌ترین سینماهای ملی دنیاست. فیلمسازهای ایرانی سبک ویژه‌ای ارائه داده‌اند که شاخص‌ترین آن سبک آقای کیارستمی است؛ این نوع سینما، سینمایی با بودجه پایین، مینیمالیستی، شاعرانه و همراه با مستندگرایی است. ویژگی‌های بومی و جنبه‌های اگزوتیک (عجیب و غریب) سینمای ایران برای مخاطبان غربی جذاب است و همین باعث توجه جشنواره‌ها، محافل سینمایی، سینماتک‌ها، کانون‌های فیلم و دانشگاه‌ها شده است. اکنون سینمای ایران در دنیا موضوع بسیاری از پایان‌نامه‌های دکتری است و این نشان‌دهنده اهمیت آن است.
او درباره نقش جشنواره‌ها بر روی سینمای ایران گفت: جشنواره‌ها هم تأثیر مثبت دارند هم منفی. از یک طرف به شناساندن سینمای ایران کمک می‌کنند و فضایی برای نمایش فیلم‌هایی فراهم می‌کنند که امکان دیده‌شدنشان کمتر است. اما از طرف دیگر انتظاراتی ایجاد می‌کنند که می‌تواند باعث انحراف سینمای ملی شود. سیاست‌گذاری جشنواره‌ها توقعاتی در مخاطب می‌سازد که فیلمسازان برای پاسخ دادن به آن، ممکن است از مسیر طبیعی سینمای بومی فاصله بگیرند. وظیفه فیلمساز این است که تسلیم این جریان‌های کاذب نشود.
این جشنواره قدرت ایجاد تغییر جدی را ندارد
جاهد درباره توان جشنواره جهانی فجر شیراز در تغییر مسیر سینمای ایران توضیح داد: مطمئناً این جشنواره قدرت ایجاد تغییر جدی را ندارد، چون فستیوالی کوچک است و بسیاری از استانداردهای سینمای بین‌المللی را ندارد. اگر بخواهد تأثیرگذار باشد باید استانداردها را رعایت کند و به شاخص‌های جهانی نزدیک شود. درحال‌حاضر نمی‌تواند با فستیوال‌های الف جهانی رقابت کند.
او با اشاره به وضعیت جشنواره‌های منطقه افزود: در خاورمیانه جز فستیوال دبی، فستیوال مهم دیگری نداریم. جشنواره ابوظبی هم که تعطیل شد. جشنواره جهانی فیلم فجر در شیراز اگر بخواهد بین‌المللی و تأثیرگذار شود باید استانداردهای لازم را رعایت کند.
جاهد یکی از مهم‌ترین موانع را ممیزی دانست و گفت: یکی از استانداردها، نبود سانسور است. در ایران خط قرمزها و محدودیت‌هایی وجود دارد که دست مدیران جشنواره را می‌بندد. بسیاری از فیلمسازان جهانی حاضر نیستند حتی یک فریم از فیلمشان حذف شود. مثلاً اگر بخواهیم فیلمی از نوری جیلان را اکران کنیم، او هرگز اجازه کوتاه کردن فیلمش را نمی‌دهد. این یکی از پارامترهای مهم است.
امکان نمایش نخست جهانی (پریمیر)
او ادامه داد: یک فستیوال برای معتبر شدن باید امکان نمایش نخست جهانی (پریمیر) فیلم‌ها را داشته باشد. در غیر این صورت فستیوال در ردیف رویدادهای دست دوم قرار می‌گیرد.
جاهد با اشاره به شرایط سخت برگزاری دوره امسال گفت: فستیوال امسال در شرایط دشواری برگزار می‌شود. کشور با بحران‌هایی مانند تحریم، جنگ، ایران‌هراسی و اسلام‌هراسی روبه‌روست. این مسائل مدیران جشنواره را محدود می‌کند. بسیاری از فیلمسازان حاضر نیستند فیلمشان را بفرستند یا به ایران سفر کنند، چون فشارهایی از سوی دولت‌هایشان وجود دارد. این‌ها محدودیت‌هایی است که یک فستیوال مانند فیلم فجر با آن مواجه است.
او در پایان افزود: قطعاً برگزارکنندگان دوست داشتند امسال خیلی از فیلم‌ها را برای نخستین‌بار نمایش دهند یا فیلمسازان برجسته جهانی را دعوت کنند، اما در عمل چنین امکانی وجود نداشت.