نباید «خودکشی» در جامعه عادی جلوه داده شود

یگانه شوق الشعراء/ روز جهانی پیشگیری از خودکشی همه ساله در ۱۰ سپتامبر در سراسر جهان برگزار می‌شود؛ این روز برای افزایش آگاهی عمومی نسبت به خودکشی و پیشگیری از آن در نظر گرفته شده‌است. مجمع جهانی پیشگیری از خودکشی (IASP) با همکاری سازمان بهداشت جهانی (WHO) و فدراسیون جهانی سلامت روان این روز را میزبانی می‌کند. سازمان ملل متحد یک ‘سیاست‌نامه پیشگیری از خودکشی’ را در دهه ۱۹۹۰ منتشر کرد که بسیاری کشورها از آن برای پیشگیری از خودکشی پیروی می‌کنند.
براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، سالانه در سراسر جهان حدود ۷۰۳ هزار نفر جان خود را به دلیل اقدام به خودکشی از دست می‌دهند. طبق اعلام این سازمان، در سال 2019 میلادی، خودکشی چهارمین عامل مرگ و میر در بین جوانان 15 تا 29 ساله بوده است و همچنین بیش از 77 درصد از خودکشی‌های جهانی در این سال، در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ داده است به همین دلیل سازمان جهانی بهداشت، خودکشی را یک مشکل جدی بهداشت عمومی عنوان کرده است. خودکشی قابل پیشگیری است و برای پیشگیری از آن، می‌توان اقداماتی در سطح اجتماعی و فردی انجام داد؛ محدود کردن دسترسی به وسایل خودکشی (مانند سموم، اسلحه و داروهای خاص)، پرورش مهارت‌های زندگی اجتماعی – عاطفی در نوجوانان از راه‌های مهم پیشگیری از خودکشی به شمارمی‌رود. به نظر می رسد تمام گروه های جامعه در پیشگیری از خودکشی دارای مسئولیت هستند و آگاهی بخشی در این موضوع از اهمیت بسزایی برخوردار است. بعد از همه گیری کرونا بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که میزان خودکشی در جهان افزایش یافته است و باید هرچه زودتر برای این موضوع تدبیری اندیشیده شود زیرا سلامت عمومی جوامع را در معرض خطر قرار می دهد. دولت، سازمان های مردم نهاد و رسانه ها نقش پررنگی در پیشگیری از خودکشی دارند و این مهم در برنامه ریزی ها باید مورد توجه ویژه ای قرار بگیرد.

افزایش میزان خودکشی در بسیاری از کشورها

حمید پیروی، نایب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران در گفت و گو با بشارت نو تصریح کرد: «در ایام کرونا پیش بینی شد که در آینده مسائل و مشکلات مربوط به سلامت روان مانند یک سونامی جهان را در برخواهد گرفت. در کشور ما به دلیل تحریم ها و مشکلات موجود مردم شرایط اقتصادی ویژه ای دارند و معیشت آن ها در مضیقه قرار دارد؛ لذا پیش بینی ها در خصوص کشور ما می تواند صادق باشد. در بسیاری از کشورها خودکشی به دلیل مسائل اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی ناشی از کرونا افزایش پیدا کرده است. در کشور ما بر اساس آمار به نظر می رسد به دلیل مشکلات موجود این مسئله بیشتر خود را نشان می دهد. برخی از کشورها در حال تجربه رشد منفی خودکشی هستند؛ به عبارتی دیگر در این کشورها خودکشی در حال کاهش یافتن است. اما به صورت غالب میزان خودکشی در بسیاری از کشور ها در حال افزایش است.»

26 درصد خودکشی ها بین 30 تا 39 سالگی اتفاق می افتد

وی در ادامه گفت: «به طور کلی در میانسالی موارد خودکشی بیشتر دیده می شود. اما به دلیل اینکه گروه جوان، دانشجو و محصل از اهمیت و حساسیت بیشتری برخوردار هستند این گروه سنی بیشتر مورد توجه قرار می گیرند. نزدیک به 26 درصد خودکشی ها بین سنین 30 تا 39 سالگی اتفاق می افتد همچنین بین سنین 18 تا 30 سالگی نیز حدود 32 درصد خودکشی ها رخ می دهد.»

رسانه ها می توانند در توسعه خودکشی نقش داشته باشند

مسئول مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی ایران در ادامه خاطر نشان کرد: «اساسا بسیار بهتر است که رسانه ها در خصوص خودکشی پوشش خبری نداشته باشند هرچند که نمی توان جلوی این اقدام را گرفت. در تمام برنامه های سازمان جهانی بهداشت چهار استراتژی عمده در بحث پیشگیری از خودکشی مطرح می شود. یکی از این موارد کاهش دسترسی به وسایل و محیط های مرگبار است. تعامل با رسانه و پاسخگویی مسئولانه رسانه ها از دیگر استراتژی هاست. از سوی دیگر افراد در معرض خطر خودکشی باید بسیار سریع شناسایی شوند. همچنین باید افرادی که در سنین در معرض خطر هستند آموزش های مهارتی لازم را دریافت کنند. درصد زیادی از افرادی که خودکشی می کنند در سنین جوانی و نوجوانی قرار دارند؛ لذا یکی از استراتژی های عمده و مطرح دنیا این است که رسانه ها در این حوزه چگونه عمل کنند. رسانه ها می توانند در توسعه موارد خودکشی نقش داشته باشند و همچنین رسانه ها با یکسری ملاحظات می توانند موارد خودکشی را در جامعه کاهش دهند.»

خودکشی های تقلیدی و نقش فضای مجازی

پیروی یادآوری کرد: «به نظر می رسد ما در فضای مجازی با ذکر جزیئات و محل خودکشی، قهرمان پروری و استفاده از کلماتی مانند مرگ خودخواسته در حال گسترش موارد خودکشی هستیم بدون اینکه آگاه باشیم این اقدامات می تواند منجر به خودکشی های تقلیدی شود. لذا به نظر می رسد یکی از کارهایی که باید در این حوزه انجام بگیرد تشکیل کمپین و کارزارهای رسانه ای است. در این رابطه ما نیز برنامه های آموزشی داریم و محتوای آموزشی در اختیار رسانه ها قرار خواهیم داد. الان همه مردم رسانه هستند و در فضای مجازی فعالیت دارند لذا نیاز است که مردم مراقب محتوایی که توسط آنها منتشر می شود باشند. نباید خبر خودکشی در جامعه تسری پیدا کند در عین حالی که نیاز است کار رسانه ای انجام شود.»

برنامه ملی پیشگیری از خودکشی نوشته شده است

این روانپزشک در ادامه تصریح کرد: «برای دولت نیز چند نقش اساسی در این حوزه در نظر گرفته می شود؛ دولت باید رهبری کار را به عهده بگیرد، سیاست ها را تنظیم کند و همکاری بین بخشی به وجود بیاورد. در کشور این وظیفه به عهده وزارت بهداشت است و برنامه ملی پیشگیری از خودکشی نوشته شده است. شورای اجتماعی وزارت کشور نیز به این مسئله ورود پیدا کرده و در حال اجرای برنامه ها است. همچنین دولت و مسئولین باید مداخلاتی را تعریف کنند که در جامعه رخ بدهد؛ یکی از این موارد افزایش سواد سلامت روان است. همچنین نیاز است در مدارس، دانشگاه ها و محیط کار غربالگری در حوزه بیماری های روانی صورت بگیرد. حدود 90 درصد خودکشی ها به دلیل مسائل مربوط به سلامت روان است که 60 درصد آن ها با بیماری افسردگی مرتبط هستند. نقش دیگری که دولت باید در خصوص پیشگیری از خودکشی داشته باشد این است که چشم اندازها را تعریف کند و منابع مالی به این حوزه تحصیص بدهد. این ها بخشی از نقش های دولت در این خصوص است، الان وزات بهداشت، سازمان بهزیستی و شورای اجتماعی وزارت کشور نقش جدی در این موضوع دارند و در حال انجام هماهنگی ها هستند.»

نقش مهم سمن‌ها و رسانه ها در پیشگیری از خودکشی

او در آخر تاکید کرد: «هیچ وقت در مسائل مربوط به سلامت روانی و اجتماعی دولت به تنهایی نمی تواند عمل کند. سمن‌ها، سازمان‌ها، رسانه‌ها و … در حوزه پیشگیری از خودکشی نقش بیشتری از دولت می توانند داشته باشند. در خصوص بیمه شدن خدمات مربوط به سلامت روان، روانشناس هایی که در سیستم وزارت بهداشت در حال کار هستند می توانند از خدمات بیمه ای استفاده کنند. به طور کل خدمات سلامت روان هنوز توسط روانشناس‌هایی که دارای پروانه سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور هستند بیمه نیست. قشری از روانشناسان بالینی دکتری که در وزارت بهداشت هستند خدماتشان تحت پوشش بیمه قرار گرفته است.»/🔴 منتشر شده در شماره 3172روزنامه بشارت نو مورخ 1402/06/20

https://t.me/besharatekish

خودکشی معضل اجتماعی یا مسئله روانشناختی