کلان‌شهرها زیر تیغ خشکسالی؛ بارش‌ها کافی نیستند!

بارش‌های اخیر اگرچه تصاویر امیدبخشی از خیابان‌های بارانی و زمین‌های پوشیده از برف ایجاد کرده، اما حقیقت ماجرا چیز دیگری است. آمارها نشان می‌دهند که ایران همچنان درگیر یکی از جدی‌ترین بحران‌های آبی خود است و این بارش‌ها تنها سرابی بیش نیستند!
به گزارش رکنا، در روزهای اخیر، تصاویر بارش برف و باران از سراسر کشور منتشر شده و این تصور را ایجاد کرده است که بحران آب رو به کاهش است. اما بررسی دقیق‌تر وضعیت بارندگی و منابع آبی نشان می‌دهد که این تصور نه‌تنها نادرست است، بلکه می‌تواند به غفلت از یک بحران عمیق‌تر منجر شود.
بارش‌های اخیر؛ سراب یا واقعیت؟
بررسی داده‌های بارش در بازه زمانی ۱۷ تا ۲۲ بهمن نشان می‌دهد که استان‌های شمالی و غربی کشور مانند رشت (۲۴۲.۱ میلی‌متر)، ساری (۵۲ میلی‌متر) و ارومیه (۴۹.۲ میلی‌متر) میزان قابل‌توجهی بارندگی داشته‌اند. اما در مقابل، بخش عمده‌ای از کشور همچنان با خشکسالی دست‌وپنجه نرم می‌کند. برای مثال، کلان‌شهرهایی مانند تهران (۶.۴ میلی‌متر)، اصفهان (۰.۱ میلی‌متر) و کرمان (۰.۱ میلی‌متر) بارشی بسیار ناچیز را تجربه کرده‌اند.
نکته مهم این است که عمده این بارش‌ها در فصل زمستان رخ داده است؛ در حالی که بارش‌های پاییزی که نقش کلیدی در تغذیه منابع زیرزمینی دارند، تقریباً در کشور رخ ندادند. این بدان معناست که ذخایر آب زیرزمینی که تأمین‌کننده اصلی آب شرب و کشاورزی هستند، همچنان در وضعیت بحرانی قرار دارند.
توهم کاهش بحران آب؛ پیامدهای یک تصور اشتباه
بارش‌های اخیر هرچند ممکن است منجر به پر شدن مقطعی برخی سدها شود، اما اثر پایداری بر منابع آبی کشور ندارد. این در حالی است که کاهش بارش‌های پاییزی موجب شده تا سطح آب‌های زیرزمینی افت شدیدی پیدا کند. در نتیجه، حتی در مناطقی که بارندگی زمستانی خوبی را تجربه کرده‌اند، کم‌آبی در ماه‌های آینده همچنان یک تهدید جدی خواهد بود.
تهران و کلان‌شهرها؛ تشدید تنش آبی در مناطق پرجمعیت
تهران، با بیش از ۱۴ میلیون نفر جمعیت، تنها ۶.۴ میلی‌متر بارندگی در این بازه زمانی دریافت کرده است. این مقدار در برابر نیاز گسترده این کلان‌شهر، ناچیز بوده و نگرانی‌های مربوط به تأمین آب شرب و کشاورزی را افزایش می‌دهد. علاوه بر تهران، شهرهای بزرگی مانند مشهد (۱۸ میلی‌متر)، شیراز (۲ میلی‌متر) و اصفهان (۰.۱ میلی‌متر) نیز وضعیت مشابهی دارند.
مدیریت بحران آب؛ چه باید کرد؟
در چنین شرایطی، مدیریت صحیح منابع آبی بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. برخی اقدامات کلیدی برای مقابله با بحران شامل موارد زیر هستند:
افزایش پوشش گیاهی و مدیریت بهینه سفره‌های آب زیرزمینی برای جلوگیری از افت بیشتر سطح آب.
تغییر الگوی کشت و توسعه روش‌های آبیاری نوین مانند آبیاری قطره‌ای.
آگاه‌سازی شهروندان درباره واقعیت‌های بحران آب و تشویق به کاهش مصرف بی‌رویه.
تنظیم دقیق خروجی سدها و جلوگیری از هدررفت منابع آبی.
استفاده از فناوری‌های نوین آب‌شیرین‌کن،به‌ویژه در مناطق خشک و کم‌آب.
توهم بارش نباید ما را از بحران اصلی غافل کند
بارش‌های اخیر، هرچند در برخی مناطق شدید بوده‌اند، اما واقعیت این است که کشور همچنان با بحران کم‌آبی روبه‌روست. کاهش بارش‌های پاییزی، افت منابع زیرزمینی و توزیع نابرابر بارندگی، همگی عواملی هستند که نشان می‌دهند وضعیت منابع آبی ایران همچنان بحرانی است. بدون یک برنامه جامع و علمی برای مدیریت آب، این بحران می‌تواند در آینده‌ای نزدیک تبدیل به یک فاجعه ملی شود.